Ας υποθέσουμε ότι οι προσπάθειες της γείτονος αποδίδουν και στο μέλλον γίνεται μια κατ’ ουσίαν ευρωπαϊκή χώρα. Τότε γιατί η Τουρκία να μην χωρά στην Ευρώπη;
Να ξεκινήσουμε από τα αυτονόητα. Όπως είναι σήμερα η Τουρκία δεν χωράει στην Ευρώπη. Δεν πληροί κανένα από τα κριτήρια της Κοπεγχάγης. Τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατώνται βάναυσα, η οικονομία της βρίσκεται σε μαύρο χάλι, το πολιτικοστρατιωτικό της κατεστημένο εκτονώνει τις εσωτερικές δυσχέρειες με επιθετικότητα προς τους γείτονες κ.λπ. Aρα όποιος συζητά για ένταξη τώρα της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, απλώς λέει ανοησίες. Η Τουρκία ως έχει δεν χωρά στην Ευρώπη.
Ας υποθέσουμε ότι οι προσπάθειες της γείτονος αποδίδουν και στο μέλλον γίνεται μια κατ’ ουσίαν ευρωπαϊκή χώρα. Υπάρχει σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οικονομία της ανθίζει, ο εθνικισμός του κατεστημένου της καταλαγιάζει κ.λ.π. Τότε γιατί η Τουρκία να μην χωρά στην Ευρώπη;
Ας δούμε τα πράγματα ρεαλιστικά και με βάση το εθνικό μας συμφέρον. Έχουμε 80 εκατομμύρια ανθρώπους στα ανατολικά μας σύνορα. Από την ιστορία γνωρίζουμε ότι η ανέχεια είναι θερμοκήπιο παντός κακού. Ιστορικά, ένα από τα παράγωγα της δεινής οικονομικής θέσης των πληθυσμών ήταν η οργανωμένη επιθετικότητα προς τους γείτονες, δηλαδή ο εθνικισμός. Πολιτικοί που δεν έχουν λύσεις για τα εσωτερικά προβλήματα, φτιάχνουν ένα εξωτερικό εχθρό για να του τα φορτώσουν και μαντέψτε ποιος είναι ο βασικός υποψήφιος. Αυτό θα ήταν απλώς ενοχλητικό αν δεν ήταν και «ευρω-βόρο». Ένα μαχητικό κοστίζει όσο ένα πλήρες νοσοκομείο κι ένα τεθωρακισμένο όσο ένα πλήρες σχολείο. Και χρειαζόμαστε πολύ περισσότερα νοσοκομεία και πολλά περισσότερα σχολεία.
Μια άλλη πιθανή διέξοδος της ανέχειας μπορεί να είναι ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός. Μια ισλαμιστική Τουρκία μετατρέπει αυτομάτως την χώρα μας σε σύνορα της Δύσης. Αυτό μπορεί να έχει μερικά καλά (π.χ. δωρεάν εξοπλιστικά προγράμματα από ευρω-αμερικανούς) αλλά έχει περισσότερα κακά. Κατ’ αρχήν ο ισλαμισμός δεν γνωρίζει εθνικά σύνορα. Οποιαδήποτε θρησκευτική μειονότητα μπορεί να αποτελέσει φυτώριο τρομοκρατών. Δεύτερον και κυριότερο: μια κοινωνία που βρίσκεται στα σύνορα, άσχετα με το πόσο χρηματοδοτείται, σταδιακά εκφυλίζεται. Αυτό είναι το πάθημα του Ισραήλ το οποίο μπορεί να κερδίζει στα πολεμικά μέτωπα, αφυδατώνεται όμως κοινωνικά αφού τα καλύτερα μυαλά, τα ανώτερα και μεσαία στελέχη της κοινωνίας μεταναστεύουν πλέον στη Δύση.
Μια τρίτη πιθανή διέξοδος είναι η συνολική κοινωνική, πολιτική και οικονομική κατάρρευση της Τουρκίας, πράγμα που πολλοί εδώ ελπίζουν χωρίς όμως να υπολογίζουν το δικό μας κόστος από ένα τέτοιο σενάριο. Μια χώρα σε χάος εξάγει στους γείτονές της χάος είτε με καραβιές μεταναστών, είτε με εθνικισμούς, είτε με θρησκευτικούς φονταμενταλισμούς.
Aσχετα από τα γινάτια της ιστορίας, μας βολεύει μακροπρόθεσμα η μετάλλαξη της Τουρκίας σε χώρα που να είναι και να φέρεται ευρωπαϊκά. Υπ’ αυτή την έννοια πρέπει να βοηθήσουμε την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Όχι με τον τυπικό εξευρωπαϊσμό της (απλή ένταξη στην Ε.Ε.), αλλά την ουσιαστική μετάλλαξη σε μια κοινωνία δημοκρατική κι ευημερούσα. Αλλιώς όλα τα προβλήματα της Τουρκίας θα συνεχίσουν να γίνονται δικά μας προβλήματα…
Υ.Γ.: Κάποιοι, υποκριτικά οικτίρουν την τύχη της Ελλάδος «που δεν γειτνιάζει με το Βέλγιο, ώστε να έχει την πολυπόθητη ειρήνη». Το πρόβλημα είναι ότι οι ίδιοι άνθρωποι αντιτίθενται μετά βδελυγμίας στην προοπτική να γίνει η Τουρκία (τρόπος του λέγειν) Βέλγιο, δηλαδή να εξευρωπαϊσθεί. Προφανώς οι ίδιοι δεν θέλουν να γίνουμε κι εμείς Γαλλία ή Ολλανδία…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 24.11.2002
