Απελευθέρωση διαδικασιών, αποκέντρωση εξουσίας πρέπει να είναι το ζητούμενο.
Είναι κοινή πεποίθηση όλων μας ότι τα προβλήματα του τόπου δεν μπορούν να λυθούν εντός του πλαισίου το οποίο τα γέννησε. Αυτό που όλοι ονομάζουν τέλος της μεταπολίτευσης δεν είναι ένας θεωρητικός κύκλος. Δεν είναι σχήμα λόγου και φυσικά δεν εξαντλείται στα πρόσωπα. Η ανανέωση της πολιτικής ζωής -αυτό που όλοι οι πολίτες αναζητούν- δεν επιτυγχάνεται με ρητορικές υπερβάσεις, ούτε με τυπικές διαδικασίες, και φυσικά ούτε με αναπαραγωγή ή διεύρυνση του υπάρχοντος μοντέλου διακυβέρνησης. Η ανανέωση της πολιτικής ζωής απαιτεί ανατροπές, νέο πλαίσιο αναφορών. Απαιτεί νέα προσέγγιση της πολιτικής διαδικασίας.
Δεν πρέπει να είμαστε άδικοι. Ο κύκλος της μεταπολίτευσης που τώρα κλείνει προσέφερε πολλά στον τόπο. Στην πρώτη του περίοδο 1974-1981 στέριωσε η πολιτική Δημοκρατία στον τόπο. Η Ελλάδα μπήκε στην ΕΟΚ. Αντιμετωπίστηκαν μετεμφυλιακές παθογένειες του πολιτικού μας συστήματος. Η δεύτερη περίοδος (δεκαετία του 1980) βάθυνε και πλάτυνε η Δημοκρατία. Ανέτρεψε στρεβλές κοινωνικές ιεραρχίες που άφησε πίσω του ο Εμφύλιος. Ενέταξε στο πολιτικό γίγνεσθαι ζωντανά κύτταρα της ελληνικής κοινωνίας που ήταν αποκλεισμένα. Έφτιαξε τις υποδομές για μια πιο ισόρροπη κοινωνική και περιφερειακή ανάπτυξη. Στην τρίτη περίοδο του Κώστα Σημίτη προχώρησε ο εκσυγχρονισμός της οικονομίας, της πολιτικής και της κοινωνίας.
Κάθε περίοδος όμως της ελληνικής ιστορίας πέρα από την επίτευξη μικρών και μεγάλων στόχων άφησε πίσω της και κάποιες παθογένειες. Είναι φυσικό. Η δημιουργία για παράδειγμα του κοινωνικού κράτους (θετική πολιτική), αναγκαστικά περνά από γραφειοκρατικές δομές (αρνητικό παράγωγο). Το πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας σήμερα είναι ότι θέριεψαν τα αρνητικά παράγωγα και κινδυνεύουν να πνίξουν (αν δεν έπνιξαν σε κάποιες περιπτώσεις) τις θετικές πολιτικές.
Το ζήτημα λοιπόν είναι πως θα ξεριζώσουμε τα αρνητικά παράγωγα ώστε να ξεπροβάλλουν οι θετικές πολιτικές. Η συντηρητική πρόταση θέλει διεύρυνση του υφιστάμενου πλαισίου. Προτείνει ως λύση στην υπάρχουσα γραφειοκρατία, επιπλέον γραφειοκρατία. Αυτή η λύση δοκιμάστηκε στην Ελλάδα και αλλού τα περασμένα χρόνια κι απέτυχε. Αυτό που χρειάζεται πλέον είναι ανατροπή του υφιστάμενου πλαισίου που παράγει αυτά τα αρνητικά παράγωγα. Και η μόνη ανατροπή είναι η αποκέντρωση της κεντρικής εξουσίας σε μικρότερα σχήματα διακυβέρνησης τα οποία είναι ευκολότερα προσβάσιμα από τον πολίτη και ευκολότερα ελέγξιμα απ’ αυτόν. Η πρόταση του κ. Γ. Παπανδρέου για αποκέντρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τις μικρές περιφερειακές κυβερνήσεις θα λύσει πολλά προβλήματα που δημιουργεί το μεγάλο κράτος.
Το στοίχημα των επόμενων εκλογών είναι να βρεθούν εκείνοι οι μηχανισμοί υπέρβασης των σημερινών αγκυλώσεων της ελληνικής κοινωνίας και του κομματικού μας συστήματος. Στόχος πρέπει να είναι η επιπλέον αποκέντρωση της εξουσίας. Δεν πρέπει μας σκιάζουν τα προβλήματα που γεννιόνται από κάθε τέτοια διαδικασία. Η αποκέντρωση αρμοδιοτήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση δημιούργησε βραχυχρόνια κάποια προβλήματα. Μόνο που τελικά ο ισολογισμός είναι εξαιρετικά θετικός. Τα μακροχρόνια τα προβλήματα που δημιουργεί η συγκέντρωση εξουσίας είναι πολύ μεγαλύτερα από τα προβλήματα που δημιουργούνται κατά την διαδικασία αποκέντρωσης.
Οι τομές και ρήξεις πάντα έχουν κόστος. Πάντα βρίσκουν αντιμέτωπη τη συντήρηση των μικρών και μεγάλων κατεστημένων της κοινωνίας. Αυτή τη συντήρηση, αυτά τα κατεστημένα συμφέροντα πρέπει η ελληνική κοινωνία να βρει τρόπο να τα υπερβεί. Για να λύσει τα προβλήματα και όχι για να τα κουκουλώσει. Κι αυτό είναι το στοίχημα που δεν πρέπει να φοβηθούμε όλοι να βάλουμε στις 7 Μαρτίου.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Κοζάνη» στις 25.2.2004
