Στην Ελλάδα δυστυχώς η Δικαιοσύνη σε πλείστες όσες περιπτώσεις αναπαράγει τις ιδεοληψίες που δέρνουν τη χώρα.
Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που η δικαιοσύνη υπερβαίνει την κοινωνία στην οποία λειτουργεί. Στις περισσότερες χώρες δυστυχώς η Τρίτη (;) Εξουσία αντικατοπτρίζει τις αντιλήψεις του περίγυρου της. Χειρότερα: Επειδή έχει το μονοπώλιο απονομής της δικαιοσύνης επιβάλλει τις κυρίαρχες αντιλήψεις. Είναι σπάνιες και πολύτιμες οι περιπτώσεις που η Δικαιοσύνη συνολικά ήρθη άνω των συγκυριών κι έδωσε ώθηση στην πρόοδο της κοινωνίας. Όπως, για παράδειγμα, λειτούργησε το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, το οποίο την περίοδο μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατήργησε ουσιαστικά το Απαρτχάιντ, προστάτευσε την ελευθερολογία, περιόρισε τη δυνατότητα της ομοσπονδιακής και των πολιτειακών κυβερνήσεων να παρεμβαίνουν στην προσωπική ζωή και να περιστέλλουν τις ελευθερίες των πολιτών.
Στην Ελλάδα δυστυχώς η Δικαιοσύνη σε πλείστες όσες περιπτώσεις αναπαράγει τις ιδεοληψίες που δέρνουν τη χώρα. Πολλές φορές νομολογεί ανελεύθερα, ενώ πάρα πολλές φορές εξυπηρετεί πολιτικές (κι όπως εσχάτως αποκαλύφθηκε, θρησκευτικές!) σκοπιμότητες.
Αυτό έχει να κάνει καταρχήν με το γεγονός ότι η Δικαιοσύνη στη χώρα -παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις των πολιτικών- δεν είναι ανεξάρτητη των κυβερνήσεων. Κακά τα ψέματα. Όταν το υπουργικό συμβούλιο διορίζει κατ’ ουσία τις ηγεσίες των ανώτατων δικαστηρίων, δεν μπορούμε να μιλάμε για πραγματικά ανεξάρτητη δικαιοσύνη.
Κατά δεύτερον, έχει να κάνει με διαδικασία απονομής της Δικαιοσύνης, ο οποίος όπως σε κάθε κρατική λειτουργία υπερφορτώνεται και υποαμείβεται. Όταν ένας δικαστής έχει να διεκπεραιώσει αναρίθμητες υποθέσεις, επόμενο είναι να σκύβει με τη δέουσα προσοχή σε καθεμία από αυτές. Δεν προκάνει να τις σκεφτεί σε βάθος. Να αναλύσει τα αποτελέσματά που θε έχει η απόφασή του.
Έτσι βλέπουμε κραυγαλέες περιπτώσεις αδικιών αλλά και στερεότυπες δικαστικές αποφάσεις οι οποίες απλώς απεικονίζουν το «κοινό περί δικαίου αίσθημα», που πολλές φορές μπορεί να είναι πολύ κοινό, αλλά καθόλου δίκαιο. Έτσι, για παράδειγμα, είδαμε την περίοδο της υστερίας με το νεομακεδονικό (1990-1992) να φυλακίζονται αφισοκολλητές διότι προπαγάνδιζαν τη συνύπαρξη των λαών, με την κατηγορία της «διατάραξη σχέσεων ειρήνης με γειτονική χώρα»!
Υπάρχουν όμως κι άλλα εγγενή προβλήματα στη Δικαιοσύνη που έχουν να κάνουν με την παιδεία των δικαστών. Και οι δικαστές από ελληνικά σχολειά και πανεπιστήμια βγαίνουν. Παρά το γεγονός ότι κουβαλούν την αίγλη της τηβέννου, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το δικαστικό σώμα έχει πάνω-κάτω την ίδια αναλογία επαρκών και ανεπαρκών π.χ. μηχανικών. Όπως υπάρχουν για παράδειγμα ανεπαρκείς δημοσιογράφοι, υπάρχουν κι ανεπαρκείς δικαστές. Όπως στον Τύπο οι στερεότυπες και χωρίς βάθος αντιλήψεις κυριαρχούν, έτσι και πολλές δικαστικές αποφάσεις ανακλούν τα ίδια πράγματα. Ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με το έθνος, και τη θρησκεία. Έτσι, είχαμε περιπτώσεις που αντί τα δικαστήρια να υπερασπίσουν τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα (ελευθερία έκφρασης, αυτοπροσδιορισμού κ.λπ.) εξέδωσαν αποφάσεις για να «προστατεύσουν» (κατά την άποψή τους) το έθνος ή τη θρησκεία, λες και η δουλειά τους δεν είναι πρωτίστως να αποδίδουν δικαιοσύνη σύμφωνα με το Σύνταγμα.
Είχαμε δικαστικές απαγορεύσεις (έστω σε πρωτόδικο βαθμό) κυκλοφορίας βιβλίων, καταδίκες ανθρώπων που υποστήριζαν μη αρεστά στην πλειοψηφία πράγματα και άλλα που δεν συνάδουν με μια δυτική φιλελεύθερη κοινωνία που ασπάζεται τη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αυτές οι αποφάσεις -ειρήσθω εν παρόδω: κάποιος κάποια στιγμή πρέπει να τις συγκεντρώσει για να αναδειχθεί το μέγεθος του προβλήματος- αποδεικνύουν ένα πράγμα. Όπως όλα στη χώρα μας, έτσι και η Δικαιοσύνη έχει τεράστια προβλήματα. Καταρχήν προσανατολισμού.
Φάνηκε στην πρόσφατη διαπλοκή της με την Εκκλησία και ειδικά με την Αρχιεπισκοπή. Εκεί δεν είχαμε σκάνδαλο χρηματισμού των δικαστών ή άλλων ανομημάτων. Όπου υπήρξαν χρηματισμοί ήταν η κορυφή του παγόβουνου. Περισσότερο είχαμε να κάνουμε με μια «Ιερά Συμμαχία», που στόχο είχε να προωθήσει μια συγκεκριμένη πολιτική ατζέντα. Κι αυτό είναι το επικίνδυνο του πράγματος. Πιο επικίνδυνο ήταν (ή μήπως είναι ακόμη;) ότι υπήρξαν δικαστές που υπηρέτησαν αυτούς του στόχους χωρίς να αντιληφθούν ότι έτσι τραυμάτισαν ένα βασικό πυλώνα που στηρίζει τη χώρα και το έθνος που κατά βάθος ήθελαν να προστατεύσουν.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 17.7.2005
