Οι σχέσεις της Αριστεράς με τον εθνικισμό δεν εξηγείται με κοινωνιολογικούς όρους. Μόνο με ψυχαναλυτικούς. Η αριστερή διανόηση βίωσε το σοκ της ήττας κι αυτό πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψιν.
«Θυμάμαι παλιά ότι Αριστερός εθεωρείτο κάποιος που ήταν γενναιόδωρος με τα δικά του λεφτά», είχε πει κάποτε ο Αμερικανός κωμικός Γουίλ Ρότζερς σχολιάζοντας την ακατάσχετη ρητορεία για περισσότερο κράτος πρόνοιας. Για την Ελλάδα η ρήση πρέπει να παραφραστεί. «Θυμάμαι παλιά ότι η Αριστερά ήταν Αριστερά με τις δικές της θέσεις».
Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση ξεκίνησε ο πανεπιστημιακός του Αριστοτέλειου κ. Ανδρέας Πανταζόπουλος για τις σχέσεις Αριστεράς – εθνικισμού. («Έθνος και Αριστερά» Ελευθεροτυπία 12.5.2004) Σ’ αυτό επεσήμαινε ότι «Αντίθετα απ’ ό,τι πιστεύεται, από αριστερούς και δεξιούς, η (δημοκρατική) πατρίδα, το (νεωτερικό) έθνος δεν είναι μία αμετάλλακτη ανά τους αιώνες ουσία, μία διαιωνιζόμενη νοοτροπία, ένας ιδιαίτερος χαρακτήρας, μία ανεπανάληπτη εντοπιότητα, μία αυθεντική ντοπιολαλιά, μία προσίδια θρησκευτικότητα. Το δημοκρατικό έθνος είναι η πολιτική κοινότητα των μελών του που θέλουν να ζήσουν μαζί, αναγνωρίζοντας το δημοκρατικά παραγόμενο νόμο ως έδρα της συνύπαρξής τους.»
Είναι καθ’ όλα ορθή η ανάλυση του κ. Πανταζόπουλου μόνο που απαντά σε λάθος πρόβλημα. Οι σχέσεις της Αριστεράς με τον εθνικισμό δεν εξηγείται με κοινωνιολογικούς όρους, όπως επιχειρεί στο άρθρο του. Μόνο με ψυχαναλυτικούς. Η αριστερή διανόηση βίωσε το σοκ της ήττας. Πολύ πριν το 1989 άρχισε να ετεροπροσδιορίζεται. Δεν είχε αναφορά τον άνθρωπο και τον ανθρωπισμό. Θεώρησε τον καπιταλισμό, την καπιταλιστική Δύση, τις ΗΠΑ και την Δυτική Ευρώπη ως εξ ορισμού απάνθρωπα συστήματα και με βάση αυτή την πίστη άρχισε να προσδιορίζει την πολιτική της στάση.
Πως αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι το ΚΚΕ χαιρέτησε την ισλαμική επανάσταση των μουλάδων του Ιράν; Πως μπορεί να εξηγηθεί η απανθρωπιά της δήλωσης της κ. Παραρήγα μετά το χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου, «ούτε κλαίμε, ούτε γελάμε» για το φρικιαστικό αυτό συμβάν; Πως αλλιώς μπορεί νους ανθρώπου να εξηγήσει την σιωπή για τα εγκλήματα (προ επέμβασης) στο Ιράκ και την τρομαχτική ευαισθησία για τα ίδια εγκλήματα μετά την επέμβαση; Οι βασανισμοί αιχμαλώτων που γίνονται στο Ιράκ είναι -στην καλύτερη των περιπτώσεων- ίδιοι με τους βασανισμούς προ της επέλασης του «αμερικανικού ιμπεριαλισμού». Μόνο που τώρα απέκτησαν ένα ιδιαίτερο νόημα: είναι αμερικανικοί και γι’ αυτό αξίζουν της καταγγελίας μας.
Το πρόβλημα της Αριστεράς δεν είναι μόνο ότι ψάχνει σε αλλότρια και επικίνδυνα χωράφια να βρει επιχειρήματα κατά των προαιώνιων -δηλαδή του 20ου αιώνα- εχθρών καπιταλιστών. Είναι ότι με τη θέρμη της καταγγελίας βυθίζεται σε ένα ανορθολογικό αντιδυτικισμό, ξεχνώντας ότι και η ίδια η Αριστερά προϊόν αυτής καθαυτής της Δύσης και του Διαφωτισμού. Η ταύτιση Αριστεράς με τον εθνικισμό δεν είναι προϊόν σοβαρής ανάλυσης. Είναι προϊόν γινατιού απέναντι στους νικητές του Ψυχρού Πολέμου. Δεν μπορεί να εξηγηθεί πως αλλιώς μπορεί να χωρέσει η καθ’ όλα θρήσκα κ. Κανέλλη στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ. Διαβατήριο πλέον για την ένταξη σε αυτό που απέμεινε να ονομάζεται Αριστερά, δεν είναι η ανάλυση με μαρξιστικούς όρους. Είναι απλώς η φραστική εναντίωση -ασχέτως λόγων- στα σχέδια της «νέας τάξης πραγμάτων». Είναι το γινάτι στον ιμπεριαλισμό.
Γι’ αυτό ματαιοπονεί ο κ. Πανταζόπουλος εξηγώντας στο Αριστερό του ακροατήριο τις διαφορές «εθνοτικού» και «δημοκρατικού έθνους». Τα ξέρουν αυτά κι απλώς τα προσπερνούν. Στόχος τους πια δεν είναι η νίκη του σοσιαλισμού, αλλά η ήττα του καπιταλισμού. Γι’ αυτό το στόχο τα θυσιάζουν όλα, ακόμη και την διαλεκτική.
Ο Σάρλ Ντε Γκόλ είχε πει κάποτε ότι «πατριωτισμός είναι όταν η αγάπη για τους δικούς σου ανθρώπους έρχεται πρώτη. Εθνικισμός είναι όταν το μίσος για τους άλλους έρχεται πρώτο». Παλιά Αριστερά ήταν όταν η αγάπη για τον διεθνισμό ήταν πρώτη. Νέα Αριστερά είναι όταν το μίσος για την παγκοσμιοποίηση έρχεται πρώτο…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 24.5.2004
