Κάθε φορά που ιδιώτες πατούν τα «ιερά χώματα του δημοσίου» υπάρχει ανακλαστική άρνηση που είναι τελικά ζημιογόνα.
Σε τι διαφέρει ο «Σύλλογος της Ανω-Κάτω Παναγιάς» από την «Euro-bank Α.Ε.»; Κατ’ αρχήν, η πρώτη είναι συλλογική οντότητα που δεν έχει σκοπό το κέρδος, ενώ η δεύτερη το αντίθετο. Κατά συνέπεια, η πρώτη μπορεί να χρησιμοποιήσει για κάποιες εκδηλώσεις το Ζάππειο Μέγαρο και η δεύτερη δεν μπορεί. Το νομικό πλαίσιο που ισχύει από το 1920 διαχωρίζει τις συλλογικές οντότητες που μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Ζάππειο ανάλογα με τον σκοπό τους. Αν «κερδοσκοπούν», αποκλείονται από το Ζάππειο. Αν όχι, οι πόρτες είναι ορθάνοιχτες.
Αυτό επιχειρεί να αλλάξει ο υπουργός Οικονομικών και φυσικά συναντά τις συνήθεις αντιδράσεις. «Το Ζάππειο σε ιδιώτες!» τιτλοφορεί (με πρωτοσέλιδο θαυμαστικό) αντιπολιτευόμενη εφημερίδα την απόφαση που προβλέπει: «Επιτρέπεται η παραχώρηση των αιθουσών του Ζαππείου Μεγάρου (…) και σε ιδιωτικούς φορείς, επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα, ιδίως για τη διοργάνωση εκθέσεων, πολιτιστικών εκδηλώσεων, εκθέσεων προϊόντων της ελληνικής παραγωγής, συνεδρίων, εορτών, αγορών και άλλων συναφών εκδηλώσεων».
Προσοχή! Δεν μιλάμε ούτε για πώληση του Μεγάρου, ούτε για αποκλειστική εκμίσθωσή του σε κάποιους «αιμοβόρους καπιταλιστές»! Η απόφαση προβλέπει την εκμίσθωσή του για εκθέσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις κ.λπ. σε επιχειρήσεις, με αλμυρό ελπίζουμε τίμημα, έτσι ώστε να καλυφθούν κάποια από τα έξοδα του προϋπολογισμού για τη συντήρηση του κτιρίου και των γύρω χώρων.
Πού βρίσκεται λοιπόν το πρόβλημα και πολλοί ηλεκτρίστηκαν από την είδηση ότι το Ζάππειο θα εκμισθώνεται πλέον και σε επιχειρήσεις;
Κατά πρώτον, πρέπει να θεωρούμε σίγουρο ότι οι όροι εκμίσθωσης θα είναι οι ίδιοι. Δεν υπάρχει περίπτωση να σεβαστούν οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί τον περιβάλλοντα χώρο και να επιτραπεί στους κερδοσκοπικούς οργανισμούς να τον βεβηλώσουν. Ο,τι θα επιτρέπεται στους πρώτους, θα επιτρέπεται και στους δεύτερους.
Δεύτερον, δεν πρέπει να βαραίνει ούτε το αισθητικό κριτήριο. Δεν είναι σίγουρο ότι π.χ. ο «Σύλλογος Ανω-Κάτω Παναγιάς» θα κάνει, εξ ορισμού, αρτιότερες αισθητικά εκδηλώσεις απ’ ό,τι π.χ. η εταιρεία «Τιτάν Α.Ε.». Συνήθως συμβαίνει το αντίστροφο, για τον απλό λόγο ότι οι δεύτεροι έχουν χρήματα και μεγαλύτερη διάθεση επίδειξης του έργου τους απ’ ό,τι ένας θαυμαστός (για την αυταπάρνηση και τις πρωτοβουλίες των μελών του) ερασιτεχνικός σύλλογος.
Τρίτον, δεν είναι σίγουρο καν το κριτήριο της δημοκρατικότητας. Δηλαδή, μια εκδήλωση ενός συλλόγου δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι θα προσελκύσει περισσότερο κόσμο από μια εκδήλωση κάποιας επιχείρησης. Θα λέγαμε μάλιστα το αντίθετο. Επειδή οι κερδοσκοπικές εταιρείες θέλουν να μεγιστοποιήσουν την απόδοση της επένδυσής τους (ακόμη και των χρημάτων που διαθέτουν για κάποια εκδήλωση) θα κάνουν περισσότερα για να προσελκύσουν το κοινό από μια μη κερδοσκοπική συλλογικότητα.
Αρα, πού βρίσκεται το πρόβλημα σχετικά με τον φορέα των εκδηλώσεων που θα γίνονται στο Ζάππειο; Γιατί οι κερδοσκοπικές συλλογικές οντότητες να έχουν διαφορετική μεταχείριση από τις μη κερδοσκοπικές;
Στην Ελλάδα, το κέρδος είναι ιδεολογικά ποινικοποιημένο. Μια έκθεση ζωγραφικής που γίνεται από κάποια τράπεζα θεωρείται μικρότερης σημασίας από μια αντίστοιχη που γίνεται από έναν σύλλογο. Κάποτε και οι χορηγίες των ιδιωτών σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις ήταν κόκκινο πανί για τους «γνωμηγέτες». Γράφτηκαν σεντόνια για την «άλωση της τέχνης από ιδιωτικά συμφέροντα». «Πού ακούστηκε Βέρντι με Κόκα-Κόλα;» αναρωτήθηκε εις εκ των πνευματικών ταγών του έθνους.
Σιγά σιγά αυτό απενοχοποιήθηκε, αλλά το αυτονόητο (ότι δηλαδή το Ζάππειο μπορεί να χρησιμοποιείται από ιδιώτες) προκαλεί ακόμη συγκρατημένα θαυμαστικά.
Κάθε φορά που ιδιώτες πατούν τα «ιερά χώματα του Δημοσίου» αυτό συμβαίνει. Ανακλαστική είναι η άρνηση και τελικά ζημιογόνα. Γιατί ξεχνάμε το βασικότερο. Τους όρους με τους οποίους το ιδιωτικό εισχωρεί στο Δημόσιο. Κι αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα της κοινωνίας σήμερα…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 17.5.2006