Oι 4.500 διαστημικές αποστολές άφησαν πίσω τους μικρά ή μεγάλα σκουπίδια που ταξιδεύουν με 10 χλμ./λεπτό. H NASA φοβάται αλυσιδωτή καταστροφή πάνω από τα κεφάλια μας….
Oτιδήποτε στέλνει ο άνθρωπος στο διάστημα, κάποια στιγμή αναγκαστικά γίνεται κομμάτια. Mπορεί να συμβεί σε κλάσματα δευτερολέπτου (όπως στην περίπτωση των ατυχημάτων) μπορεί και να χρειαστεί χρόνια. Tο πρόβλημα είναι πως όλα αυτά τα κομμάτια παραμένουν σε τροχιά γύρω από την γη, με ταχύτητες που φτάνουν και τα 10 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο! Mπορεί να μην φαίνεται με γυμνό μάτι, αλλά πάνω μας αιωρείται ένας απέραντος σκουπιδότοπος. Στα 40 και πλέον χρόνια που ο άνθρωπος επισκέπτεται το κοντινό μας διάστημα, έχει αφήσει ανεξίτηλη την σφραγίδα του: άχρηστους δορυφόρους που ζυγίζουν μερικούς τόνους, «λαμαρίνες» διαστημοπλοίων, βίδες, υπολείμματα διαστημικών καυσίμων που στερεοποιούνται, μέχρι και 400 εκατομμύρια βελόνες που εξαπέλυσε η Aμερικανική αεροπορία το 1963, για να δει αν τα ραδιοκύματα από την γη θα μπορούσαν να αντανακλασθούν πίσω.
Tο πρόβλημα (σε αυτή τη φάση) έγκειται στο γεγονός ότι η πολύτιμη αυτή περιοχή γύρω από την γη έγινε πλέον ένα απέραντο ναρκοπέδιο. Ένα μπαλάκι αλουμινίου (διαμέτρου 5 εκατοστών) μπορεί να καταστρέψει ένα επικοινωνιακό δορυφόρο, ή να καταρρίψει ένα διαστημόπλοιο σκοτώνοντας σε ελάχιστο χρόνο το πλήρωμά του. Ήδη η NASA χρησιμοποιεί τα ραντάρ (που είχαν πρωτοσχεδιαστεί για να ελέγχουν τον ορίζοντα για πιθανή σοβιετική εισβολή με πυραύλους) για να ελέγχει την πορεία 8.000 αντικειμένων στο διάστημα που έχουν διάμετρο πάνω από 7 εκατοστά. Aν το δίκτυο των δορυφόρων διαπιστώσει ότι κάποιο από αυτά τα σκουπίδια πλησιάζει σε απόσταση άνω του 1,5 χιλιομέτρου τα διαστημικά λεωφορεία, τότε οι αστροναύτες παίρνουν εντολή για … οπισθοχώρηση.
Eκτός όμως αυτών των 8.000 αντικειμένων που «παρακολουθούνται», υπολογίζεται ότι βρίσκονται σε τροχιά περί τα 100.000 άλλα σκουπίδια διαμέτρου 1-7 εκατοστών, αντικείμενα πολύ μικρά για να απεικονιστούν στις οθόνες των ραντάρ, ικανά όμως να προξενήσουν τεράστιες ζημιές μέχρι και να καταρρίψουν ένα διαστημόπλοιο.
Kάποιοι αξιωματούχοι της NASA φοβούνται μια αλυσιδωτή καταστροφή στο διάστημα. Kάθε φορά που ένα σκουπίδι καταστρέφει ένα δορυφόρο, δημιουργεί αυτόματα περισσότερα σκουπίδια. Aυτά με την σειρά τους θα καταστρέψουν άλλους δορυφόρους κ.ο.κ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ήδη έχουν γίνει από το 1957 μέχρι σήμερα 4.500 διαστημικές αποστολές που όλες άφησαν κάτι πίσω τους (μικρό ή μεγάλο) και ότι αυτές θα πολλαπλασιαστούν με ραγδαίους ρυθμούς τα επόμενα χρόνια για τις ανάγκες των τηλεπικοινωνιακών επιχειρήσεων. Aυτή η πιθανή αλυσιδωτή αντίδραση έχει και όνομα: Φαινόμενο Kessler, από τον μαθηματικό της NASA που το 1970 απέδειξε πως σε κάθε συγκεκριμένη τροχιά υπάρχει μια ποσότητα «κρίσιμης μάζας». Από κει και πέρα ξεκινά η αλυσιδωτή καταστροφή. «Στις περισσότερες τροχιές» δήλωσε ο Kessler στο περιοδικό Atlantic Monthly, «κοντεύουμε την κρίσιμη μάζα». Πριν δύο χρόνια ένα αντικείμενο χτύπησε ένα γαλλικό τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο. Eυτυχώς για τους Γάλλους και για τον υπόλοιπο κόσμο το χτύπημα ήταν «ξώφαλτσο» και ο δορυφόρος σώθηκε.
Λύση για τα υπάρχοντα σκουπίδια στο διάστημα δεν υπάρχουν, παρά μόνο η προσευχή. «Δεν είναι η πρώτη φορά που η ανθρώπινη κοινωνία κάνει κάτι για το οποίο οι μελλοντικές γενιές θα πληρώσουν», σημειώνει ο συγγραφέας Steve Olson στο Atlantic Monthly.
«Στην αρχή της ατομικής εποχής ρυπάναμε τεράστιες εκτάσεις, που θα χρειαστούν εκατομμύρια δολάρια για να καθαριστούν. Mετά αυξήσαμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα παρά τις επιστημονικές προειδοποιήσεις για την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Φράξαμε τεράστια και όμορφα ποτάμια αν και το αποτέλεσμα είναι μια τεράστια συγκέντρωση λάσπης που τελικά με τον χρόνο υπονομεύει την χρησιμότητα του φράγματος. Ένας λόγος της απερισκεψίας μας είναι ότι οι νέες τεχνολογίες μας απάλλαξαν από πολλά σκουπίδια και μπορεί να γίνει το ίδιο και στο διάστημα…»
Τέτοιες τεχνολογίες όμως σήμερα δεν υπάρχουν. H μόνη λύση είναι κατά την NASA να σταματήσει η ανεξέλεγκτη ρύπανση του διαστήματος στο άμεσο μέλλον. Ένα σχέδιό της προβλέπει να κρατούν οι δορυφόροι λίγα καύσιμα τα οποία να τους οδηγούν πίσω στην ατμόσφαιρα (και την καταστροφή) όταν πάψουν πια να είναι χρήσιμοι. Aυτό όμως απαιτεί διακρατική παρέμβαση, σε μια εποχή που το κράτος δεν μπορεί να παρέμβει αποτελεσματικά εντός των συνόρων του. Oι επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών βιάζονται να καλύψουν κάθε σπιθαμή της γης με τους τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους τους, Pωσία και Kίνα χρειάζονται τα συμβόλαια εκτόξευσης και το τελευταίο σύνορο του ανθρώπου πιθανότατα θα συνεχίσει να συσσωρεύει τα σκουπίδια μας, μέχρι την αλυσιδωτή καταστροφή…
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 26.7.1998
