Τα συμπεράσματα για το θρυλούμενο «ντιμπέιτ» πρέπει να βγουν πριν την διοργάνωσή του και όχι μετά. Η ίδια η διοργάνωση θέτει σοβαρότερα ερωτήματα για την πολιτική και τα ΜΜΕ, παρά οι απαντήσεις που έδωσαν οι πολιτικοί αρχηγοί…
Μια από τις συνήθεις κατηγορίες των δημοσιογράφων προς τους πολιτικούς είναι η περιβόητη (και -όπως εκστομίζεται – εξόχως λαϊκιστική) φράση: «Δεν ασχολείστε με τα προβλήματα του λαού». Χθες λοιπόν, εν ονόματι προφανώς των προβλημάτων του λαού, η συντριπτική πλειοψηφία των εφημερίδων είχαν ως πρώτο θέμα το περιβόητο ντιμπέιτ. Προχθές, όλοι οι τηλεοπτικοί σταθμοί πανελλαδικής εμβέλειας μετέδωσαν διακαναλικά μια εκπομπή που αφορούσε ένα πρόβλημα που έχουν (καλώς ή κακώς) με την ρυθμιστική αρχή για τις ραδιοσυχνότητες. Οι αυτοαναφορές των media έχουν φτάσει σε νέο απόγειο. Φαντάζονται -φανταζόμαστε- πως είμαστε ο πυρήνας της πολιτικής και της ζωής σ’ αυτόν τον πλανήτη γενικότερα; Μάλλον, αν κρίνουμε από τις πολλές συνεντεύξεις που υπήρξαν έξωθεν της ΕΡΤ, όπου δημοσιογράφοι ρωτούσαν δημοσιογράφους και δημοσιογράφοι απαντούσαν σε δημοσιογράφους.
Κάποιοι, σαν την αφεντιά μου, αρνούνταν όλο αυτό τον καιρό να ασχοληθούν με τα σούρτα-φέρτα των κομματικών επιτελείων για την διεξαγωγή της τηλεμαχίας. Την θεωρούσαμε μια τεχνική λεπτομέρεια της πολιτικής, που περισσότερο έχει να κάνει με το σκηνικό παρά με την ουσία. Κάναμε λάθος. Η συζήτηση πρέπει τελικά να μας προβληματίσει σε ένα μετα-επίπεδο. Η κατάσταση, όπως έχει διαμορφωθεί, φέρνει στην επιφάνεια όλες τις παθογένειες του κλειστού και αυτοαναφερόμενου συστήματος (όπως δυστυχώς έχει καταντήσει) ΜΜΕ-Πολιτικής.
Για παράδειγμα: έγινε μεγάλη κουβέντα για τους όρους του διαλόγου και υπήρξε η «κολοκυθιά» των ενοτήτων. Διαπραγματεύσεις επί διαπραγματεύσεων κι άρθρα επί άρθρων με κεντρικό ερώτημα «γιατί να είναι πέντε οι ενότητες κι όχι οκτώ, και γιατί να είναι οκτώ κι όχι έξι». Ένα ζήτημα δεν τέθηκε στην συζήτηση. Ποιος είναι ο φιλοξενούμενος και ποιος ο οικοδεσπότης στο «ντιμπέιτ»; Οι δημοσιογράφοι ανέλαβαν εργολαβικά την προβολή των πολιτικών με αρχιτεκτονικά σχέδια των κομμάτων; Αυτό μοιάζει με αυτοαναφορικό ερώτημα των ΜΜΕ, αλλά δεν είναι. Έχει σχέση με την ποιότητα της Δημοκρατίας. Οι δημοσιογράφοι ελέγχουν τους πολιτικούς ή το αντίστροφο; Μια απάντηση στο παραπάνω μπορεί να δώσει και το γεγονός ότι τα κόμματα προσπάθησαν να αποκλείσουν κάποιους δημοσιογράφους. Χειρότερα: οι αποκλεισμοί επιχειρήθηκαν να γίνουν με τους γνωστούς δαιμονολογικούς όρους που εισήγαγε στην πολιτική το ΚΚΕ.
Και μέσα σε όλα αυτά μπήκε το κριτήριο της «τηλεθέασης». Όχι από τον «ΑΝΤ1» που τυπικά -εντός του υφιστάμενου πλαισίου- έχει δίκιο, αλλά απ’ όλο το στήσιμο του πάνελ. Οι αστέρες της TV αυτοδικαίως ανέλαβαν την εκπροσώπηση της κοινής γνώμης και ουδείς από τους πολιτικούς που τους διάλεξε δεν αναρωτήθηκε γιατί στις ΗΠΑ οι ερωτήσεις γίνονται από κορυφαίους πολιτικούς συντάκτες εφημερίδων και από το κοινό. Το «γυαλί» στην Ελλάδα ορίζει τον μικρόκοσμο ΜΜΕ-πολιτικής.
Η όλη ιστορία της τηλεμαχίας, όπως στήθηκε, εξελίχθηκε και διοργανώθηκε δεν υπήρξε γιορτή της Δημοκρατίας. Μάλλον ήττα της. Κυρίως απέδειξε ότι το σύστημα ΜΜΕ πολιτικής αυτοαναφέρεται, λειτουργεί με όρους εικόνας και όρους φόβου. Όλοι θεωρούν την τηλεοπτική εικόνα τόσο σημαντική, που βάζουν τόσα δεσμά στο διάλογο που τελικά τον ακυρώνουν.
Υ.Γ.: Αυτές οι γραμμές συντάχθηκαν πριν ξεκινήσει το περίφημο «ντιμπέιτ». Τις ώρες που όλοι δήλωναν στα σκαλιά του ραδιομεγάρου ότι πρέπει να γίνει μια ευρύτατη συζήτηση για το θέμα. Θαυμάσια! Aλλο ένα σοβαρό θέμα λειτουργίας του δημοσιογραφικού επαγγέλματος που θα μπει στο ράφι. Όπως η εκκρεμούσα συζήτηση «πως καλύπτεται ένας πόλεμος»…
Υ.Γ. 2 (μετά την τηλεμαχία): Τελικά και παρά όλα τα δεσμά που το πολιτικό σύστημα έθεσε στον τηλεδιάλογο των αρχηγών, το «ντιμπέιτ» αποδείχθηκε καλό. Και οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις ήταν επί της ουσίας. Υπήρξε πρόοδος από το χθεσινή συζήτηση. Μικρή; Μικρή. Θα μπορούσε να ήταν μεγαλύτερη. Επί της ουσίας όμως η χθεσινή συζήτηση ήταν κέρδος για τον τόπο.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 27.2.2004
