Το βασικό ζήτημα στην Ελλάδα είναι ένα: ο πληθωρισμός των διαμαρτυριών και η μη τήρηση της αναλογικότητας, πλήττουν κατ’ αρχήν την ίδια την διαμαρτυρία. Δικαίων και αδίκων…
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Υπάρχουν τάξεις, κοινωνικές ομάδες, που αδικούνται από διάφορες αποφάσεις είτε πολιτικών, είτε οικονομικών παραγόντων. Το δίκιο τους πνίγει και θέλουν να διαμαρτυρηθούν. Κατεβαίνουν στους δρόμους, σηκώνουν τα πανό και ξεκινάνε. Ως εδώ όλα καλά. Τα προβλήματα ξεκινάμε μετά…
Οι πορείες, οι κραυγές και οι διαμαρτυρίες μπορεί να έχουν ένα ψυχοθεραπευτικό αποτέλεσμα (κάποιοι ξεθυμάινουν) αλλά πρέπει να έχουν και κάποιο στόχο. Ο λόγος, λοιπόν, που γίνονται όλες αυτές οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας είναι απλός: οι διαμαρτυρόμενοι θέλουν να κοινοποιήσουν στους πολίτες ότι κάποιος τους αδικεί και να τους καλέσουν να συμπαραταχθούν μαζί τους. Έτσι κι αλλιώς οι αδικούντες ξέρουν τα αιτήματα όσων διαμαρτύρονται και λίγο ιδρώνει το αυτί τους. Το βασικό είναι η εύνοια της κοινής γνώμης, ώστε ο αδικών να νιώσει την πολιτική πίεση και να ικανοποιήσει τα αιτήματα.
Έτσι πρέπει να γίνεται κι έτσι (φαντάζομαι) ότι γίνεται σε όλο τον κόσμο πλην Ελλάδος. Στη πληθωρική μας χώρα υπάρχει μέχρι και πληθωρισμός διαμαρτυρίας. Κάθε λίγο και λιγάκι, τρεις κι ο κούκος που συναπαρτίζουν κάποιο σωματείο ή σύλλογο αποφασίζουν να νεκρώσουν το κέντρο της Αθήνας. Υπ’ αυτό τον ρυθμό, φυσικά, ούτε λόγος δεν γεννάται περί συμπαράστασης του λαού για τα δίκαια αιτήματά τους, αλλά οι συνδικαλιστές που οργανώνουν αυτές τις διαμαρτυρίες λίγο δείχνουν να νοιάζονται. Η επαναστατική γυμναστική γίνεται καθ’ έκαστη στην Αθήνα και τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι δεν βρίζουν αυτούς που διαμαρτύρονται (δεν ξέρουν καν ποιοι είναι), αλλά το συνδικαλιστικό κίνημα γενικά…
Η έλευση της ιδιωτικής τηλεόρασης πρόσθεσε στον πληθωρισμό των διαμαρτυριών και τα χάπενινγκ. Έτσι κάθε σωματείο που διαμαρτύρεται έχει και τον «απελπισμένο» που είναι έτοιμος να γίνει παρανάλωμα πυρός. Αν μάλιστα η διαμαρτυρία έχει σχέση με τον αγροτικό τομέα κάποια κιλά ζαρζαβατικά θα πεταχθούν για χάρη της κάμερας. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα αναλογικότητας σ’ αυτού του είδους τα χάπενινγκ. Αν δηλαδή απειλεί κάποιος να αυτοπυρποληθεί για ένα επίδομα 5.000 δρχ. αφαιρεί από τους σοβαρούς «αιτηματίες» ένα μεγάλο όπλο διαμαρτυρίας. Αφαιρούν κάτι και από τη θυσία Γεωργάκη που πραγματικά αυτοπυρπολήθηκε διαμαρτυρόμενος για τη χούντα.
Ένα μεγάλο ζήτημα που προκύπτει είναι αν η ανάγκη της διαμαρτυρίας απαιτεί και παράβαση νόμου. Νομιμοποιούνται, για παράδειγμα, οι αγρότες να κλείνουν τους δρόμους; Την απάντηση σ’ αυτό δίνουν οι τρεις αρχές για τη «δημόσια ανυπακοή» που διατύπωσε ο μεγάλος φιλόσοφος της δικαιοσύνης Τζον Ρολς: 1. Η παράβαση του νόμου πρέπει να γίνεται δημόσια (αυτό φυσικά είναι και το νόημα της δημόσιας διαμαρτυρίας) 2. Δεν πρέπει να ασκείται βία εναντίον τρίτων 3. Οι παραβάτες πρέπει να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες του νόμου για την παράβαση. Στην περίπτωση των αγροτών είχαμε καταστρατήγηση των δύο από τις τρεις αρχές. Ασκήθηκε βία εναντίον τρίτων (οδηγών που ήθελαν να ασκήσουν το δικαίωμα τους να ταξιδέψουν) και κανείς δεν δέχθηκε να λογοδοτήσει για την πράξη του (μετατρέποντας το δικαστήριο σε ένα βήμα για την επαναδιατύπωση των αιτημάτων). Αντίθετα, υπήρξαν και διαμαρτυρίες ότι «ποινικοποιούνται οι αγώνες των αγροτών».
Το βασικό ζήτημα στην Ελλάδα είναι ένα: ο πληθωρισμός των διαμαρτυριών και η μη τήρηση της αναλογικότητας, πλήττουν κατ’ αρχήν την ίδια την διαμαρτυρία. Δικαίων και αδίκων…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 26.1.2003
