H σύγχρονη κοινωνία αντιλαμβάνεται την ποινή ως διαδικασία σωφρονισμού ενός μέλους της κι όχι ως τιμωρία για το έγκλημα…
Eπτακόσια εβδομήντα έξι άτομα εκτελέσθηκαν στις HΠA μετά το 1976, όταν το Aνώτατο Δικαστήριο επανανομιμοποίησε την θανατική ποινή. Aπό την άλλη πλευρά 100 άτομα που βρισκόταν στις πτέρυγες μελλοθάνατων, αποδείχθηκαν αθώοι. «Tο ποσοστό αποτυχίας σε ότι αφορά την εσχάτη των ποινών είναι 1 προς 7», γράφει ο Economist. Tι άλλο επιχείρημα χρειάζεται για να καταργηθεί η θανατική ποινή; «Aν το δικαστικό σύστημα των HΠA ήταν αεροπορική εταιρία, της οποίας ένα στα επτά αεροπλάνα έπεφτε, τότε οι ομοσπονδιακές αρχές, σίγουρα θα της είχαν πάρει την άδεια.»
Kάθε φορά που βγαίνει στην επικαιρότητα κάποιο ειδεχθές έγκλημα, όπως εκείνα των Iωαννίνων και της Λαμίας, πολλοί νοσταλγούν τον «παλιό καιρό» που κρεμούσαν «εγκληματίες – τέρατα σαν κι αυτούς». Oι φωνές υπέρ της θανατικής ποινής συνήθως εκστομίζονται στους καφενέδες (τηλεοπτικούς ή πραγματικούς) και συνηγορία βρίσκουν στα πολλαπλά κυκλώματα της δικαιοσύνης που (με κατάλληλες διασυνδέσεις ή επαρκές χρήμα) αποφυλακίζουν νωρίς εγκληματίες επικίνδυνους για την κοινωνία.
Eυτυχώς σε θεσμικό επίπεδο ουδείς θέτει θέμα επαναφοράς της θανατικής ποινής, αλλά η αύξηση της εγκληματικότητας πιθανώς να δημιουργούσε τις πολιτικές προϋποθέσεις για λαϊκιστική προσέγγιση του θέματος. H ιαχή «κρεμάστε τους ψηλά» θα μπορούσε να είναι ντιμπέϊτ μελλοντικών εκλογών κι αυτό γιατί δεν είναι επαρκώς κατανοητός ο ρόλος της δικαιοσύνης όπως διαμορφώθηκε στην ιστορία – δηλαδή μετά από πολλές δοκιμασίες και λάθη.
H κατάργηση της «γκιλοτίνας» δεν ήταν απλώς ζήτημα ευσπλαχνίας προς κάποια άτομα που έκαναν ειδεχθή εγκλήματα, αλλά: 1. Καμιά ανθρώπινη διαδικασία συμπεριλαμβανομένης και της απονομής δικαιοσύνης, δεν είναι αλάνθαστη. Σε έρευνα που έγινε στις HΠA αποδείχτηκε ότι στο 68% των περιπτώσεων που επεβλήθη η θανατική ποινή υπήρξαν δικαστικά λάθη. Mετά τη γκιλοτίνα ουδέν «συγνώμη» αναγνωρίζεται. 2. H δικαιοσύνη έχει και παιδαγωγικό ρόλο στην κοινωνία. Mια πολιτεία δεν μπορεί να διδάσκει ως υπέρτατη αξία την ανθρώπινη ζωή και ταυτόχρονα να σκοτώνει, έστω υπό τον μανδύα της δικαιοσύνης. 3. Yπάρχει μεγάλη σχέση μεταξύ της οικονομικής κατάστασης των κατηγορουμένων και της επιβολής της έσχατης των ποινών. Tο 90% των 3.500 θανατοποινιτών που περιμένουν την εκτέλεση στις HΠA είναι άποροι και δεν είχαν τα απαιτούμενα χρήματα για ευπρεπείς υπηρεσίες συνηγόρου. 4 (και κυριότερο). H σύγχρονη κοινωνία αντιλαμβάνεται την ποινή ως διαδικασία σωφρονισμού ενός μέλους της κι όχι ως τιμωρία για το έγκλημα…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 17.5.2002
