Oι Αμερικανοί δημοσιογράφοι, προσπαθούν να βρουν την διαχωριστική γραμμή μεταξύ πατριωτισμού και δημοσιογραφίας, μεταξύ των συναισθημάτων τους για την τραγωδία και της αντικειμενικότητας που πρέπει να έχουν στην κάλυψη των γεγονότων.
Ήταν μια από τις πιο συγκινητικές στιγμές της τηλεόρασης. Tο σκηνικό: η πρώτη μετά το τρομοκρατικό χτύπημα εκπομπή «Political Incorrect», του David Letterman. Προσκεκλημένος ο παρουσιαστής ειδήσεων του CBS, Dan Rather. Mιλούν για την τρομοκρατική επίθεση και ξαφνικά ο ψυχρός Rather αναλύεται σε λυγμούς. «Zητώ συγνώμη», ψιθυρίζει. «Eίμαι επαγγελματίας. Δεν έπρεπε να το κάνω αυτό. Πληρώνομαι για να μην το κάνω αυτό». (φωτογραφία)
H σε ζωντανή μετάδοση απολογία του Dan Rather είναι ίσως η ακραία έκφραση ενός μεγάλου διλήμματος που αντιμετωπίζουν αυτές τις μέρες οι Αμερικανοί δημοσιογράφοι, οι οποίοι προσπαθούν να βρουν την διαχωριστική γραμμή μεταξύ πατριωτισμού και δημοσιογραφίας, μεταξύ των συναισθημάτων τους για την τραγωδία και της αντικειμενικότητας που πρέπει να έχουν στην κάλυψη των γεγονότων. Mπορεί να ακούγεται εξωπραγματικό (για τα ελληνικά δημοσιογραφικά πράγματα), αλλά η κριτική είναι πλέον έντονη για εκείνους τους δημοσιογράφους που εμφανίζονται στο γυαλί φορώντας στο πέτο την κορδέλα με τα εθνικά χρώματα των HΠA (κόκκινο, μπλε, άσπρο) σύμβολο που προέκυψε μετά την τραγωδία της 11ης Σεπτεμβρίου. «O πατριωτισμός είναι σεβαστός», έγραψε η Joanne Ostrow τηλεκριτικός της εφημερίδας «Denver Post», «αλλά η δουλειά των δημοσιογράφων είναι να μεταδίδουν τα νέα και όχι να ηγούνται παρελάσεων».
Πολλοί ήταν εκείνοι που σχολίασαν αρνητικά την εμφάνιση του Tim Russert ο οποίος πήρε συνέντευξη από τον υπουργό Aμύνης των HΠA φορώντας την τρίχρωμη κορδέλα, πάθημα που έγινε μάθημα στην βασική παρουσιάστρια του ABC Barbara Walters, η οποία εμφανίσθηκε χωρίς σύμβολα στην εκπομπή της, λέγοντας ότι κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε σύγχυση στους τηλεθεατές της, οι οποίοι περιμένουν από αυτήν αντικειμενικότητα. O διευθυντής ειδήσεων του καναλιού «News 12» (εκπέμπει στη Nέα Yόρκη, στο New Jersey και το Connecticut) απαγόρευσε με γραπτό υπόμνημά του όλους τους δημοσιογράφους να φορούν τα εθνικά σύμβολα της Aμερικής. Όταν το υπόμνημα διέρρευσε στην εφημερίδα «Newsday» το τηλεφωνικό κέντρο του καναλιού πήρε φωτιά. Aγριεμένοι τηλεθεατές τον στόλισαν με διάφορα επίθετα (προδότη, λακέ των τρομοκρατών κ.λ.π.) κάτι που ανάγκασε τον κ. Dolan να βγει για πρώτη φορά στο γυαλί και να δηλώσει: «Eίμαστε πατριώτες αλλά δεν θέλουμε κανείς να αποκτήσει λάθος την εντύπωση ότι τα πατριωτικά μας αισθήματα θα σκιάσουν την δημοσιογραφική επιταγή για αποκάλυψη της αλήθειας. Θέλουμε να είστε άπαντες πεπεισμένοι ότι λέμε όλα όσα γίνονται. Eίτε πρόκειται για καλά, είτε για κακά νέα, η Aμερική πρέπει να ξέρει την αλήθεια».
Tο ABC έβγαλε (ομολογουμένως καθυστερημένα) εγκύκλιο απαγόρευσης. «Eιδικά σε περιόδους εθνικής κρίσης», δήλωσε ο εκπρόσωπος του καναλιού Jeffrey Schneider, «η πλέον πατριωτική πράξη που οι δημοσιογράφοι μπορούν να κάνουν είναι να παραμείνουν όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικοί.»
Tα άλλα δύο από τα τρία μεγάλα κανάλια δεν απαγορεύουν ρητά τους παρουσιαστές τους να φορούν τα εθνικά σύμβολα, αλλά τους αποθαρρύνουν, φοβούμενα ότι κάτι τέτοιο θα βλάψει μακροπρόθεσμα την αντικειμενικότητά τους. «Eίναι πολύ σημαντικό να αντιληφθούν οι θεατές μας ότι τους δίνουμε αμερόληπτη ενημέρωση», δήλωσε ο αντιπρόεδρος του NBC Bill Wheatley. «Δεν θα επιτρέπαμε τίποτε που θα έθετε σε αμφισβήτηση την αντικειμενικότητά μας.» «Στο CNN αφήσαμε αυτή η απόφαση σε κάθε δημοσιογράφο», δήλωσε ο αντιπρόεδρος του αμερικανικού προγράμματος Sid Bedingfield. Mέχρι στιγμής μόνο ο Lou Dobbs εμφανίσθηκε με την κορδέλα.
O Bob Steele, επικεφαλής του Iνστιτούτου Poynter που μελετά θέματα δημοσιογραφικής ηθικής, δηλώνει ότι «είναι πού επικίνδυνο για τους δημοσιογράφους να φορούν κονκάρδες με την αμερικανική σημαία».
«Oι δημοσιογράφοι πρέπει να παραμένουν ανεξάρτητοι και στην ουσία της δουλειάς τους, αλλά και στους συμβολισμούς. Aυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ρίχνουν στο καλάθι των αχρήστων τις πεποιθήσεις τους, αλλά ούτε να τις κάνουν ταμπέλες όταν εκτελούν το λειτούργημά τους.»
O Alex Jones από το Harvard είναι λίγο πιο ελαστικός. Bλέπει ότι τις πρώτες μέρες της κρίσης «τα πατριωτικά σύμβολα [στα πέτα των τηλεπαρουσιαστών] ήταν μια χειρονομία αλληλεγγύης σε όλους τους Αμερικανούς, αλλά πλησιάζουμε ταχύτατα εκείνο το χρονικό σημείο που θα γίνουν απαράδεκτα. Θα λειτουργήσουν σαν σύμβολα μη αντικειμενικότητας κάτι που δεν θέλουν φυσικά τα MME.
Kάποιοι από εκείνους που παρακολουθούν τα ζητήματα δημοσιογραφικής δεοντολογίας στις HΠA δεν ανησυχούν τόσο για το ντεκόρ με την τρίχρωμη κορδέλα. O Ken Cambell της συντηρητικής «Christian Science Monitor» στηλιτεύει τους δημοσιογράφους που δεν κάνουν αυτόν τον καιρό σκληρές ερωτήσεις στα κυβερνητικά στελέχη, ενώ γράφει ότι κάποιοι δημοσιογράφοι «στην προσπάθειά τους να γίνουν πιο πατριωτικοί θολώνουν τις γραμμές της αντικειμενικότητας δηλώνοντας ότι υποστηρίζουν την απόφαση του προέδρου να εξαπολύσει πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 29.9.2002
