Έχει αποφασίσει η κυβέρνηση τι θέλει από τα ΑΕΙ και ΤΕΙ; Τα θέλει εκπαιδευτικά ιδρύματα ή τα θέλει μονάδες ενός ιδιότυπου μηχανισμού αποκέντρωσης;
Ωραία! Πρώτα σπέρνουμε τα πανεπιστήμια από χωρίου εις χωρίον και μετά επιδοτούμε τους φοιτητές να πιάσουν τα βουνά και τα λαγκάδια. Με ένα σπάρο δύο έξοδα.
Τα μέτρα που ανακοίνωσε προχθές ο κ. Σημίτης έχουν πρόβλημα. Όχι γιατί είναι προεκλογικά. Έτσι κι αλλιώς, οτιδήποτε κι αν κάνει η κυβέρνηση τώρα, προεκλογικό θα είναι. Δεν έχουμε την απαίτηση να αδρανεί ένα χρόνο επειδή έχουμε μπροστά μας εκλογές. Το πρόβλημα των μέτρων πάσχει από την ίδια ασθένεια που πάσχει ολόκληρη η κυβερνητική πολιτική: ασυνέπεια.
Ας δούμε το θέμα της Ανώτατης Παιδείας. Έχει αποφασίσει η κυβέρνηση τι θέλει από τα ΑΕΙ και ΤΕΙ; Τα θέλει εκπαιδευτικά ιδρύματα ή τα θέλει μονάδες ενός ιδιότυπου μηχανισμού αποκέντρωσης; Εάν στοχεύει στο πρώτο τότε η διασπορά τμημάτων από χωρίου εις χωρίον εμποδίζει και την μάθηση και την έρευνα.
Η παιδεία που προσφέρουν τα ΑΕΙ δεν είναι μόνο η διάλεξη του καθηγητή ή η ανάγνωση του ενός (και συνήθως κακού) πανεπιστημιακού εγχειριδίου. Είναι μια ολόκληρη διαδικασία κοινωνικοποίησης που γίνεται εντός του campus των ιδρυμάτων, είναι η όσμωση γνώσης μεταξύ ομοειδών ή διαφορετικών τμημάτων, είναι οι τεράστιες βιβλιοθήκες (τεράστιες πρέπει να είναι πλέον), είναι εκδηλώσεις, ακόμη και πολιτική διαπαιδαγώγηση μέσω των φοιτητικών παρατάξεων. Η ανώτατη παιδεία είναι πολλά περισσότερα από ένα κτίριο, με υποτυπώδη εργαστήρια, ανύπαρκτες βιβλιοθήκες και μερικές δεκάδες φοιτητών που θα «ενισχύουν» τις τοπικές οικονομίες.
Οι προαναφερθέντες στόχοι δεν επιτυγχάνονται με τα διάσπαρτα ανά την επικράτεια τμήματα των ΑΕΙ και ΤΕΙ. Αλήθεια! Πόσες βιβλιοθήκες για παράδειγμα μπορούν να χτιστούν και να εμπλουτιστούν; Η βιβλιοθήκη -αν και θεωρείται περιττή πολυτέλεια στα ελληνικά ΑΕΙ (δεν έχουν καν τα υπάρχοντα)- είναι βασική ανάγκη και για την εκπαίδευση και για την έρευνα, που κάποια στιγμή πρέπει να αποκτήσουν και τα ελληνικά ΑΕΙ. Με την διασπορά των τμημάτων εξασφαλίζουμε ότι κανείς φοιτητής δεν θα έχει πρόσβαση σε επαρκή αριθμό βιβλίων, και σε -γιατί όχι;- υπολογιστές με πρόσβαση στο διαδίκτυο, σε CD-ROM, σε DVD, σε βιντεοκασέτες κ.λ.π. (Όλα αυτά είναι πλέον αναγκαία).
Ο στόχος της κυβέρνησης είναι να ικανοποιήσει τοπικές ανάγκες για ψηφοθηρικούς λόγους. Έχει πιέσεις, από βουλευτές και στελέχη του κόμματός της. Μόνο που έτσι δεν χτίζει παιδεία. Δεν χτίζει καν αποκέντρωση. Η πραγματική αποκέντρωση χρειάζεται μακροπρόθεσμα βιώσιμα σχήματα για να διατηρηθεί. Η περιφέρεια χρειάζεται ΑΕΙ που θα προσελκύουν τους καθηγητές να μείνουν εκεί. Χρειάζεται να δημιουργηθούν εστίες παραγωγής γνώσης και έρευνας που θα βοηθήσουν πραγματικά και την εθνική και την τοπική οικονομία. Σπέρνοντας τμήματα, η χώρα δεν πρόκειται να θερίσει τίποτε…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 4.9.2003
