Ακολουθώντας την πεπατημένη της άμεσης και χωρίς σκέψη άρνησης σε οτιδήποτε αμερικανικό μένουμε μακριά νυχτωμένοι για όσα διαδραματίζονται και στις ΗΠΑ και επηρεάζουν τον κόσμο.
Aπό την εποχή του Xένρι Tζον Πάλμερστον είναι γνωστό πως στη διπλωματία «δεν υπάρχουν μόνιμοι εχθροί και φίλοι, υπάρχουν μόνιμα συμφέροντα». Αυτό είναι κανόνας σε κάθε γωνιά της υφηλίου, αλλά αν πιστέψουμε τις δημοσκοπήσεις δεν ισχύει στην Ελλάδα. Ετσι σύμφωνα με γκάλοπ της GPO (που διενεργήθηκε κατά την επίσκεψη της Αμερικανίδας υπουργού των Εξωτερικών στην Αθήνα) το 74,8% των Ελλήνων πιστεύει ότι η Ελλάδα πρέπει να ψηφίσει κατά των οικονομικών κυρώσεων στο Ιράν. Ταυτόχρονα το 73,8% πιστεύει ότι μια τέτοια κίνηση θα βλάψει τη χώρα. Με άλλα λόγια η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων υποστηρίζει ότι η πολιτική ηγεσία πρέπει να σπρώξει τη χώρα σε ένα διπλωματικό χορό του Ζαλόγγου.
Τα παραπάνω νούμερα δεν προκύπτουν από μια ιδιότυπη αγάπη του ελληνικού λαού προς το Ιράν. Δεν εκδηλώθηκε, για παράδειγμα, ένα αντίστοιχο κύμα συμπάθειας για τον ιρανικό λαό όταν τον βομβάρδιζε προ είκοσι ετών ο Σαντάμ Χουσεΐν με χημικά όπλα. Αν θυμηθούμε και προηγούμενες δημοσκοπήσεις, τα προχθεσινά αποτελέσματα είναι μάλλον αποτέλεσμα μιας επίκτητης (μετά τον εμφύλιο πόλεμο) αντιπάθειας για τους Αμερικανούς. Η πλειοψηφία των Ελλήνων στα θέματα της διεθνούς διπλωματίας δεν είναι ποτέ υπέρ κάποιου συγκεκριμένα. Είναι γενικώς κατά των ΗΠΑ.
Παρενθετικά πρέπει να επισημάνουμε πως η διαμάχη της διεθνούς κοινότητας με το θεοκρατικό καθεστώς που θέλει να αποκτήσει ατομικά όπλα συρρικνώνεται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης σε αμερικανο-ιρανική διαμάχη. Οι περισσότεροι Ελληνες πιστεύουν πως μόνο οι ΗΠΑ (άντε, και το Ισραήλ) αντιτίθενται στον πυρηνικό εξοπλισμό του Ιράν. Αυτό είναι λάθος. Σύσσωμη η Ευρώπη, αντιδρά στο ενδεχόμενο εξάπλωσης των Οπλων Μαζικής Καταστροφής. Μόνο που στην Ελλάδα οι αντιδράσεις των άλλων υποβαθμίζονται. Ισως επειδή θεωρούμε πως μόνο οι φωνές των Αμερικανών μετράνε.
Έτσι ανακλαστικά σχεδόν η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων προτιμά κατά δήλωσή του να θυσιάσει τα συμφέροντα της χώρας, προκειμένου να βγάλει το γινάτι τους για τους Αμερικανούς.
Φυσικά, η αντίθεση σε κάποιες από τις πολιτικές επιλογές των Αμερικανών είναι λογική. Κατ’ αρχήν σε ό,τι αφορά δικά μας βασίζεται σε επώδυνες μνήμες. Υπήρξε η αμερικανική στήριξη στην επτάχρονη δικτατορία. Ολοι ξέρουμε το βρόμικο παιχνίδι του Χένρι Κίσιγκερ στην Κύπρο πριν, κατά, και μετά την τουρκική εισβολή και τη σκανδαλώδη εύνοια προς την εξ ανατολών γείτονα. Αυτά είναι παράπονα υπαρκτά και κατανοητά.
Ταυτόχρονα υπάρχουν τεκμηριωμένοι λόγοι να αντιταχθεί κάποιος και στις ευρύτερες πολιτικές επιλογές των ΗΠΑ διεθνώς, όπως τουλάχιστον εκδηλώνονται από τη νυν κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους. Ολοι οργίζονται από τη μονομέρεια στη διευθέτηση διεθνών ζητημάτων ή τη ρητή απάρνηση κάθε διεθνούς νομιμότητας που πάει να γεννηθεί – είτε αυτή αφορά τον έλεγχο της ρύπανσης διά της συμφωνίας του Κιότο, είτε έχει να κάνει με το Διαρκές Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας. Είναι αληθές επίσης ότι τα τελευταία χρόνια η υπερδύναμη λειτουργεί σαν ταύρος σε υαλοπωλείο. Κορυφαίο παράδειγμα υπήρξε η εισβολή στο Ιράκ, η οποία έγινε (παρά τις νουθεσίες και την αντίθεση των συμμάχων χωρών) δημιουργώντας μια μαύρη τρύπα στον χάρτη. Η επιχείρηση για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας έφτιαξε ένα τεράστιο κέντρο εκπαίδευσης τρομοκρατών και μια εστία διαρκούς αναταραχής στην πυριτιδαποθήκη της υφηλίου.
Είναι διαφορετική όμως η αντίθεση σε πολιτικές επιλογές κάποιας χώρας και διαφορετικός ο ανακλαστικός αντιαμερικανισμός των Ελλήνων. Αυτή η τύπου Παβλόφ αντίδραση μιας μεγάλης μερίδας πληθυσμού σε ό,τι πρεσβεύουν οι ΗΠΑ έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις. Κατ’ αρχήν δεν επιτρέπει την ψύχραιμη ανάλυση. Δεν κατανοούμε το διεθνές γίγνεσθαι, ούτε την πολυμορφία των απόψεων που διαμορφώνουν πολιτική στις ΗΠΑ. Ακολουθώντας την πεπατημένη της άμεσης και χωρίς σκέψη άρνησης σε οτιδήποτε αμερικανικό μένουμε μακριά νυχτωμένοι για όσα διαδραματίζονται και στις ΗΠΑ και επηρεάζουν τον κόσμο.
Η ζημιά όμως του ανακλαστικού αντιαμερικανισμού δεν είναι απλώς… εγκυκλοπαιδική. Δεν αφορά μόνο τις γνώσεις μας για τον κόσμο, αλλά έχει και πραγματικές αρνητικές επιπτώσεις. Οταν δεν κατανοούμε τους μηχανισμούς διαμόρφωσης των πολιτικών ελαχιστοποιούμε τη δυνατότητα επηρεασμού ή και διαμόρφωσής των. Κι αυτό δεν ζημιώνει τις ΗΠΑ. Ζημιώνει εμάς…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 27.4.2006
