Αυτή η χώρα έχει άλλο μέλλον από κείνο που έδειξε η έρευνα του ΕΚΚΕ. Αρκεί να βάλουμε όλοι το λιθαράκι μας και να φτιάξουμε αυτό το μέλλον…
Η ξενοφοβία που εμφανίστηκε ανάγλυφα στην έρευνα του Εθνικού Κέντρου ερευνών (ΕΚΚΕ) ήταν εν πολλοίς αναμενόμενη. Είμαστε μια χώρα που όραμά της είχε τα τελευταία 180 χρόνια την εθνική ολοκλήρωση. Αυτή η εθνική ολοκλήρωση πέρασε μέσα από τους εθνικισμούς των Βαλκανίων -του δικού μας συμπεριλαμβανομένου- που αισχρά χρησιμοποίησαν τις μειονότητες (εθνικές και θρησκευτικές) για να επιτύχουν τα εθνικά οράματα. Μάθαμε να είμαστε φιλύποπτοι στη διαφορά. Η αλήθεια είναι πως τραβήξαμε πολλά, επειδή οι διαφορές χρησιμοποιήθηκαν για αλλότριους σκοπούς. Απειληθήκαμε πολλάκις στο παρελθόν και κάποιοι ακόμη χρησιμοποιούν αυτές τις απειλές για να κάνουν το πολιτικό τους και δημοσιογραφικό τους κομμάτι. Ξέρουν πως οι συνθήκες άλλαξαν, αλλά χρησιμοποιούν τους εύλογους -για την παρελθούσα εμπειρία- φόβους μας για να προσπορίζουν προσωπικά οφέλη.
Οι συνθήκες εν πολλοίς έχουν αλλάξει. Όχι ότι έπαψαν να υπάρχουν απειλές, αλλά η φύση των απειλών έχει αλλάξει. Κινδυνεύουμε πραγματικά να αφελληνιστούμε. Όχι όμως γιατί υπάρχουν γλωσσικές και εθνικές μειονότητες, αλλά γιατί τον πραγματικό μας ελληνικό πλούτο τον κρατάμε σε ντουλάπια και η νέα γενιά δεν γίνεται κοινωνός της. Ισχυριζόμαστε ότι ο Οδυσσέας Τσενάι πρέπει να κρατάει την ελληνική σημαία διότι μετέχει της ελληνικής παιδείας, αλλά δεν αναρωτηθήκαμε ποτέ αν όλοι αυτοί οι «γεννημένοι Έλληνες» που κρατάνε την ελληνική σημαία μετέχουν της Ελληνικής Παιδείας. Πόσοι απ’ αυτούς στις δύσκολες στιγμές «μνημονεύουν Διονύσιο Σολωμό κι Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη» (Οδυσσέας Ελύτης); Και για να τους μνημονεύουν που θα τους μάθουν; Στο σχολειό που αποστηθίζουν άχρηστες γνώσεις; Στις βιβλιοθήκες που δεν έχουν; Στο διαδίκτυο που είναι η Ελληνική έρημος; Τα ελληνόπουλα μένουν εκτός ελληνικής παιδείας. Συνεχίζουμε να παράγουμε από τα σχολεία γενιές αγράμματων κι αστοιχείωτων και δογματικών «σκερβελέδων».
Δημιουργείται ένα νέο παγκόσμιο περιβάλλον. Σ’ αυτό οι εθνότητες δεν καταθέτουν στρέμματα, αλλά το νου. Καταθέτουν της «καρδιάς το πύρωμα» (Κωστής Παλαμάς). Καταθέτουν παραδόσεις και πολιτισμό. Όχι στείρα αναπαραγωγή του παρελθόντος, αλλά το παρελθόν με προστιθέμενη αξία. Κάτι σαν αυτό που έκανε η Ελλάδα την δεκαετία του 1960. Με τον Ελύτη και τον Σεφέρη με τον Χατζηδάκη και τον Θεοδωράκη.
Αλήθεια! Εμείς σήμερα τι έχουμε να προτάξουμε στην παγκόσμια σκακιέρα του πολιτισμού; Τι έχουμε να πούμε ως χώρα;. Τι έχουν τα παιδιά μας να καλλιεργήσουν για να συνεχίζουν μια ένδοξη παράδοση; Έχουν πρόσβαση σε πρωτογενή ύλη απ’ αυτόν υπέροχο πολιτισμό; Τους μάθαμε τι σημαίνει Ρωμιός; Τους μάθαμε -άραγε- να αγαπάνε την Ελλάδα ή να φοβούνται τους ξένους;
Η χώρα μας βρίσκεται σε βαθιά πολιτιστική κρίση. Πήραμε την ιστορία και την βιάσαμε. Είπαμε περισσότερα για το πόσο κακοί είναι οι ξένοι κι ελάχιστα για το πόσο καλοί είναι οι Έλληνες. Πνίξαμε στην ασημαντότητα του παρόντος ένα πλούσιο παρελθόν. Χάσαμε το νήμα και σκιαζόμαστε για το μέλλον.
Αυτή η χώρα κρύβει μια καλύτερη εικόνα απ’ αυτή που εμφανίστηκε στην έρευνα του ΕΚΚΕ. Αυτή την εικόνα πρέπει να την αποκαλύψουμε. Να ξύσουμε την σκουριά της ξενοφοβίας που μας φόρεσαν, να δούμε το μέλλον με αισιοδοξία γιατί έχουμε παρελθόν που μας επιτρέπει να είμαστε αισιόδοξοι. Πρέπει ν’ αρχίσουμε από την αρχή. Ν’ αποτινάξουμε «όλα εκείνα τα λέπια, τα αγκάθια και τα παράσημα., που μας προστατεύουν και μας χωρίζουν από τους άλλους ανθρώπους» (Ηλίας Πετρόπουλος). Αυτή η χώρα έχει άλλο μέλλον από κείνο που έδειξε η έρευνα του ΕΚΚΕ. Αρκεί να βάλουμε όλοι το λιθαράκι μας και να φτιάξουμε αυτό το μέλλον…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 7.11.2003
