Ο λαϊκισμός διαπιστώνει τα προβλήματα αλλά ποτέ δεν προτείνει λύσεις. Απλώς δείχνει ενόχους.
Η αλήθεια είναι πως ο κ. Γιώργος Καρατζαφέρης ακολουθεί έξυπνη τακτική. Ψαρεύει στα θολά νερά της κοινωνικής δυσφορίας. Υιοθετεί κάθε γκρίνια που του είναι χρήσιμη, κάθε εξήγηση των κοινωνικών φαινομένων που είναι απλοϊκή. Οι εσωτερικές αντιφάσεις της θεωρίας του για την κοινωνία και την οικονομία ουδόλως τον ενοχλούν. Ετσι κι αλλιώς δεν θα κληθεί ποτέ να εφαρμόσει ούτε το άλφα ούτε το μείον άλφα που ταυτοχρόνως διακηρύσσει. Απλώς τα προσαρμόζει αναλόγως του ακροατηρίου στο οποίο απευθύνεται.
Μέχρις εδώ, δεν υπάρχει τίποτε περίεργο. Ολα τα λαϊκιστικά κόμματα έτσι ξεκίνησαν την καριέρα τους. Τσαλαβουτώντας σε παράπονα. Τα υπαρκτά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα οδηγούν μεγάλες μάζες πληθυσμού είτε να εκφράσουν βραχυχρόνια τη δυσαρέσκειά τους είτε να ασπαστούν νεφελώδεις αλλά απλοϊκές θεωρίες οι οποίες μπορεί να καταλήξουν σε επικίνδυνες πολιτικές πρακτικές.
Το περίεργο λοιπόν δεν είναι πως ο κ. Καρατζαφέρης ασπάζεται θεωρήσεις της «17 Νοέμβρη», αλλά πως οι «επαναστατικές μπροσούρες» (οι οποίες, σημειωτέον, έγιναν πρωτοσέλιδες στον ελληνικό Τύπο και αναλύθηκαν με σοβαρότητα από έγκυρες πένες) μπορούν να εξυπηρετούν με τόση ευκολία τον ακροδεξιό λαϊκισμό. Ή μήπως δεν είναι τόσο περίεργο;
Ο λαϊκισμός με όποια απόχρωση κι αν εμφανίζεται έχει κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Διαπιστώνει τα προβλήματα, αλλά ποτέ δεν προτείνει λύσεις. Απλώς δείχνει ενόχους. Αλλοτε παραγωγός των λαϊκών δεινών είναι η μπουρζουαζία, άλλοτε η «λματ» («λούμπεν μεγαλοαστική τάξη» στην αργκό των τρομοκρατών), παλαιότερα οι Εβραίοι, σήμερα οι Αμερικανοί, και διαχρονικά όλοι μαζί. Η ρητορική καταγγελία των ενόχων επιδρά στο θυμικό των μαζών. Τα όποια δεινά των απλών ανθρώπων αποκτούν πρόσωπο και εκείνος που τα καταγγέλλει μοιάζει με ιππότη που στόχο έχει το «καλό του λαουτζίκου». Η πολυπλοκότητα των κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων εξαλείφεται και καθένας μπορεί να «κατανοήσει» ότι υπεύθυνος για την ανεργία του είναι ο Αλβανός μετανάστης, ο αιμοβόρος καπιταλιστής και φυσικά το σκοτεινό «σύστημα» που επιτρέπει σε κάποιους να κλέβουν τις δουλειές και τα λεφτά των εργαζόμενων.
Ο λαϊκισμός δεν κατανοεί τις αργόσυρτες δημοκρατικές διαδικασίες που επιτρέπουν την σύνθεση των αντιθέσεων, αλλά ταυτόχρονα δεν μπορούν να απαντήσουν άμεσα στα προβλήματα. Βλέπει τα πάντα ασπρόμαυρα. Οι «κακοί» συνωμοτούν και οι «καλοί» υπομένουν. Οι πρώτοι πάντα κερδίζουν, αλλά οι δεύτεροι καταγγέλλουν.
Η ασπρόμαυρη προσέγγιση των πραγμάτων εξηγεί κι αυτό που χαρακτηρίστηκε «φαιοκόκκινο μέτωπο». Στην πραγματικότητα αυτό δεν υπάρχει. Τουλάχιστον σε οργανωτικό επίπεδο. Απλώς, είναι τα δύο πρόσωπα του ίδιου λαϊκισμού. Ουδείς μπορεί να τεκμηριώσει προειλημμένη συμπόρευση των άκρων σε κάποια θέματα. Δεν είναι, για παράδειγμα, σχεδιασμένη πολιτική επιλογή ο αντιαμερικανισμός της ακροδεξιάς ούτε ο εθνικισμός που εμφανίζει ένα μέρος της Αριστεράς. Είναι ένας τρόπος σκέψης που θέλει σαφείς αντιθέσεις για να εξηγηθούν οι σύγχρονες πολυπλοκότητες. Θέλει «καλούς» και «κακούς» για να αποτυπωθεί η πραγματικότητα. Ασχετα αν «κακοί» είναι κατά περίσταση οι επιχειρηματίες, οι Αμερικανοί ή οι Τούρκοι.
Είναι έξυπνη η τακτική του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού να ενστερνίζεται κάθε παράπονο του «απλού λαού». Θα καρποφορήσει στις επόμενες εκλογές, αλλά δεν πρόκειται να πάει μακριά. Ο λαϊκισμός έχει κοντά ποδάρια. Οταν κληθεί να διαχειριστεί μέρος της πολιτικής πραγματικότητας (έστω από τα έδρανα της ελάσσονος αντιπολίτευσης) ξεπροβάλλουν όλες οι εσωτερικές αντιθέσεις που άκριτα υιοθετεί. Κάπως έτσι δεν έγινε και με τον Ζαν Μαρί Λεπέν στη Γαλλία;
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 1.6.2007
