Είναι προβληματικός ο ηθικολογικός κανόνας που κυριάρχησε στην πολιτική ζωή του τόπου. Σε ένα τοπίο όπου όλα είναι ηθική, τα πάντα μπορούν να θεωρηθούν ανήθικα. Και όταν γίνει αυτό, όλα παγώνουν.
«Μην είσαι τόσο ηθικός. Μπορεί να χάσεις ένα μεγάλο μέρος της ζωής σου. Στόχευσε πάνω από την ηθική. Μην είσαι απλώς καλός. Πρέπει να είσαι καλός σε κάτι.»
Henry David Thoreau (1817-1862)
Όσοι νιώθουν πως η πολιτική σκηνή έγινε μια απέραντη και live εκπομπή του κ. Μάκη Τριανταφυλλόπουλου δεν πέφτουν πολύ έξω. Το τοπίο έχει όλα τα συστατικά μιας καλής «Ζούγκλας»: Κρυφές κάμερες, βιντεοταινίες, υποψίες, υπονοούμενα, ένα απέραντο παζλ στοιχείων που δίνουν πολλές «αποκαλυπτικές θεωρίες» αναλόγως βέβαια με το πως θα συνθέσει κανείς τα στοιχεία του παζλ. Μόνο μια θεωρία λείπει, για να δέσει πλήρως μια εκπομπή σαν τον «Κίτρινο Τύπο»: ότι το Υπουργείο Εθνικής Αμυνας (ΥΕΘΑ) διαισθάνθηκε την τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους .
Ο δημόσιος διάλογος έχει μπει στον ολισθηρό δρόμο της άγονης ηθικολογίας. Σκιές πέφτουν ακόμη και στις κοσμικές συναντήσεις στελεχών της κυβέρνησης ενώ από την άλλη πλευρά όλοι οι έλληνες, με πρώτους τους «άνκορμαν -παραθυράρχες», είναι βέβαιοι πως κάτι σάπιο υπήρχε και συνεχίζει να υπάρχει στο βασίλειο της Μεσογείων, αλλά κανείς δεν μπορεί να το αποδείξει. Πιθανότατα λοιπόν η εξεταστική επιτροπή για τους εξοπλισμούς να αφήσει πίσω της δύο συμπεράσματα. Οι μεν θα λένε ότι «αποδείχθηκε πως δεν έγινε κάτι » και οι δε θα ισχυρίζονται πως «κάτι έγινε αλλά δεν αποδείχτηκε». Θα υπάρξουν οι συνήθεις ανταλλαγές δηλώσεων και στο τέλος το ουσιαστικότερο και βαθιά πολιτικό πρόβλημα θα έχει αποσιωπηθεί. Πως μπορεί να υπάρξει διαφάνεια σε ένα τομέα κρατικών προμηθειών που καλύπτεται από το πέπλο της εθνικής μυστικότητας; Ποιοι μπορεί να είναι οι μηχανισμοί ελέγχου όταν αρχή για τα πεπραγμένα του ΥΕΘΑ είναι το αντίστροφο της παρακαταθήκης του Διονυσίου Σολωμού, όταν δηλαδή όλοι πιστεύουν ότι το εθνικόν είναι αυτομάτως και αληθές; Διότι είναι μεν σημαντικό να αποκαλυφτεί η αλήθεια και να τιμωρηθούν εκείνοι που έκαναν -αν έκαναν κάτι- σημαντικότερο όμως είναι να διασφαλίσουμε ότι αυτό δεν θα ξαναγίνει. Τότε ξεφεύγουμε από την άγονη ηθικολογία και μπαίνουμε στη γόνιμη πολιτική.
Η ηθικολογία όμως δεν είναι πάντα άγονη. Πολλές φορές είναι πρόσφορο έδαφος για νομοθετικά ζιζάνια που πνίγουν κεκτημένες δημοκρατικές ελευθερίες. Ποιος θυμάται τις ιερεμιάδες που ξεκίνησαν από μία εκπομπή του κ. Τριανταφυλλόπουλου για τα διαβόητα «φρουτάκια»; Αποτέλεσμα εκείνης της ηθικής ανάτασης ήταν ένας νόμος που στην ουσία απαγορεύει την χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών καθ’ άπασαν την επικράτεια. Ποιος δεν θυμάται τα ηθικά κηρύγματα για «βουλευτές που υπερασπιζόταν ως δικηγόροι εμπόρους ναρκωτικών»; Το αποτέλεσμα ήταν μια συνταγματική ρύθμιση που απαγορεύει στους βουλευτές ένα θεμελιώδες δικαίωμα κάθε έλληνα πολίτη: το δικαίωμα στην εργασία. Ποιος δεν ασπάζεται την διάχυτη διαπλοκολογία; Το αποτέλεσμα ήταν μια συνταγματική ρύθμιση που περιορίζει την ελευθερία του Λόγου και φυσικά δεν μπορεί να σταθεί σε κανένα ευρωπαϊκό όργανο. Οι πιθανές ανάρμοστες συμπεριφορές των πολιτικών είναι πολιτικά προβλήματα και πολιτικά πρέπει να αντιμετωπίζονται.
Μην παρεξηγηθούμε: είναι προβλήματα και δυσλειτουργίες του πολιτικού μας συστήματος όλα τα παραπάνω και πρέπει να αντιμετωπιστούν. Αν, για παράδειγμα, υπάρχει βουλευτής που υπερασπίζεται ως δικηγόρος εμπόρους ναρκωτικών αρκεί το κράξιμο από τον Τύπο ή από το κόμμα του. Δεν χρειάζεται συνταγματική ρύθμιση. Όσο όμως η συζήτηση γίνεται με ηθικούς, αντί πολιτικών όρων, μπαίνουμε στη διαδικασία της ηθικολογικής πλειοδοσίας, όπου τα κόμματα συναγωνίζονται ποιο θα εμφανιστεί περισσότερο πουριτανικό. Και μπορεί ο πουριτανισμός ως στάση ζωής να είναι αξιοθαύμαστος, στην πολιτική έχει κόστος: από τις προσωπικές ελευθερίες μέχρι τη γραφειοκρατία.
Από την άλλη, το ηθικό πρόταγμα είναι και πολύ ελαστικό. Καθείς το μεταφράζει κατά το δοκούν. Χαρακτηρίστηκε αλαζονική η συμπεριφορά των προηγούμενων κυβερνώντων; Το αίτημα τώρα είναι οι ανοιχτές θύρες των υπουργείων. Τα κυβερνητικά στελέχη δεν πρέπει να δουλεύουν, πρέπει να δέχονται προς ακρόαση κάθε πικραμένο της προηγούμενης ή της νυν κατάστασης. Υπήρχαν υποψίες για ανήθικες συναναστροφές της πρώην ηγεσίας του ΥΕΘΑ; Το αίτημα τώρα στον κ. Ζορμπά είναι πριν καλημερίσει κάποιον να τον ρωτήσει τι δουλειά κάνει (μπορεί να είναι μεσάζων). Υπήρξε διαπλοκή τα προηγούμενα χρόνια; Τώρα πρέπει η Microsoft να ονομαστικοποιήσει όλες τις μετοχές της για να πουλήσει Windows π.χ. στο υπουργείο Υγείας.
Είναι προβληματικός ο ηθικολογικός κανόνας που κυριάρχησε στην πολιτική ζωή του τόπου. Σε ένα τοπίο όπου όλα είναι ηθική, τα πάντα μπορούν να θεωρηθούν ανήθικα. Και όταν γίνει αυτό, όλα παγώνουν. Σε παγωμένο τοπίο η πολιτική -θα έλεγε ο Χένρι Ντέβιντ Θορώ- μπορεί να μοιάζει ηθική, θα έχει χάσει όμως ένα μεγάλο μέρος της ζωής της και δεν θα είναι καλή σε τίποτε…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 19.12.2004
