Είναι μάλλον βέβαιο ότι ούτε η υπουργός Παιδείας κ. Μαριέτα Γιαννάκου, ούτε ο υφυπουργός κ. Σπύρος Ταλιαδούρος ήξεραν τα λογοκριτικά καμώματα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Γράμματα γνωρίζουν και θα τους σηκωνόταν η τρίχα αν εκαλούντο να κρίνουν -με το ερώτημα, μάλιστα, της απόρριψης!- τον μεγάλο των ελληνικών γραμμάτων και αγωνιστή για την ελευθερία της πατρίδος Ηλία Βενέζη.
Είναι ευτύχημα τελικά που δεν δόθηκε στους φωστήρες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (Π.Ι.) να κρίνουν την Αγία Γραφή. Διότι με τις «ευρύχωρες» συνταγματικές ερμηνείες που κάνουν, η γεμάτη πολέμους, σφαγές και «οφθαλμούς αντί οφθαλμών» Παλαιά Διαθήκη θα τη γλίτωνε. Για την Καινή Διαθήκη που διδάσκει την Αγάπη, τίποτε δεν είναι σίγουρο. Μάλλον θα κοβόταν ως… δυσαρμονική «προς τους στόχους του Συντάγματος και τους νόμους της εκπαίδευσης».
Πώς θα γλίτωνε άραγε από τον σύμβουλο του Ινστιτούτου κ. Γιάννη Παπαγρηγορίου ο ευαγγελιστής Λουκάς, ο οποίος έγραψε «…πλην αγαπάτε τους εχθρούς ημών και αγαθοποιείτε…» (Κατά Λουκάν 6: 35), αφού κι αυτή η φράση είναι άκρως παρεξηγήσιμη; Και αφού δεν γλίτωσε ο δυστυχής είλωτας Δριμάκος από τις κοφτερές εγκυκλίους του διευθυντή του Υπουργείου Παιδείας κ. Θεόδωρου Γούπου, θα έβγαινε αλώβητος ο ευαγγελιστής που κηρύσσει «Πνεύμα Κυρίου είναι επ’ εμέ, δια τούτο με έχρισε. Με απέστειλε… δια να κηρύξω προς τους αιχμαλώτους ελευθερίαν…»; (Κατά Λουκάν 4:18-19).
Οι παραπάνω προβληματισμοί ξεπηδούν αβίαστα εξαιτίας μιας εξωφρενικής ιστορίας λογοκρισίας που έκανε πρόσφατα το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Η είδηση, όπως καταγράφτηκε από την «Α» την περασμένη Παρασκευή έχει ως εξής: «Η αποκάλυψη ότι απαλείφθηκαν από τη διδακτέα ύλη του Δημοτικού δύο ενότητες με κείμενα του Ηλία Βενέζη μονοπώλησε το ενδιαφέρον της Βουλής κατά τη συζήτηση επερώτησης του ΣΥΝ για την πολιτική της κυβέρνησης στον Τομέα της Παιδείας. Για “λογοκρισία” κατηγόρησε την κυβέρνηση ο βουλευτής κ. Αλ. Αλαβάνος, που έκανε την αποκάλυψη, καταθέτοντας και τη σχετική εγκύκλιο του υπουργείου. Στην πρώτη ενότητα ο Ηλ. Βενέζης μιλάει για τον πόλεμο ως μια συμφορά που δεν την στέλνει ο Θεός, αλλά την προκαλούν οι άνθρωποι. Στην άλλη ενότητα πρωταγωνιστεί ο Δριμάκος, δούλος από την Αρχαία Σπάρτη που αγοράστηκε αργότερα από ελαιοκτηματία της Χίου, ο οποίος δεν αντέχει άλλο τη δουλεία και αποφασίζει να επαναστατήσει για να ανακτήσει την ελευθερία του. Η επίμαχη εγκύκλιος του υπουργείου εκδόθηκε την 1.7.2004 και υπογράφεται από τον διευθυντή Σπουδών κ. Θ. Γούπο…» («Απογευματινή» 1.10.2004)
Το θέμα όμως έχει προϊστορία. Ξεκίνησε το 1997 με ένα άρθρο του κ. Χρήστου Γιανναρά στην εφημερίδα «Καθημερινή» ο οποίος κατηγόρησε τα σχολικά βιβλία ως «άκομψα και ανούσια συνθέματα ατάλαντων στην παιδαγωγική τέχνη συγγραφέων» διότι με αυτά «προπαγανδίζεται (…), η με κάθε τίμημα εξασφάλιση του κομφόρ της “Eιρήνης”».
Ακολούθησαν κάποιες επιστολές που υπεδείκνυαν το κείμενο του Βενέζη (χωρίς όμως να κατονομάζουν τον συγγραφέα) ως ένα από τα κείμενα που «αφελληνίζουν την νεολαία». Οι επιστολογράφοι προφανώς δεν γνώριζαν ότι ο Ηλίας Βενέζης εκτός από μεγάλος συγγραφέας ήταν και μεγάλος αγωνιστής για την ελευθερία της πατρίδος. Στα 18 του αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους και φυλακίστηκε 14 μήνες σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας. Την εμπειρία του αυτή την έκανε μυθιστόρημα με τίτλο «Το Νούμερο 31328». Τον Νοέμβριο του 1940 ο Βενέζης υπέγραψε μαζί με άλλους 32 συγγραφείς το «Μανιφέστο» κατά του Ιταλικού φασισμού στο οποίο έγραφαν: «Για να κερδίσουμε αυτή τη μεγάλη μάχη θα κάνουμε όλες τις θυσίες, όπως έκαναν πάντα οι Έλληνες όταν πολεμούσαν για την ελευθερία. Δε θα συλλογιστούμε ούτε τη ζωή μας, ούτε τη ζωή των δικών μας,..». Το 1943 συλλαμβάνεται από τα SS και καταδικάζεται σε θάνατο διότι την 25η Μαρτίου μίλησε υπέρ της Ελευθερίας σε συγκέντρωση υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας. Απελευθερώνεται μετά από συντονισμένη προσπάθεια του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού και άλλων προσωπικοτήτων της εποχής. Τρία χρόνια μετά έγραψε το διήγημα «Έτσι είναι ο Πόλεμος», κείμενο που εξοστράκισε από την διδακτέα ύλη το Υπουργείο Παιδείας.
Στη συζήτηση του 1997 για τον Πόλεμο εμπλέκεται ατυχώς και ο μεγάλος δημοσιογράφος κ. Γιάννης Μαρίνος ο οποίος αγνοώντας ότι το κείμενο είναι του -συντηρητικού στις πολιτικές απόψεις- Ηλία Βενέζη γράφει ότι «αυτές τις υπονομευτικές του πατριωτικού φρονήματος απόψεις διδάσκονται σε όλες τις τάξεις του Δημοτικού σχολείου».
Τότε ο δημοσιογράφος κ. Μανώλης Βασιλάκης αποκαλύπτει ότι το κείμενο είναι του Ηλία Βενέζη και ξεκινά ένας σφοδρός διάλογος μέσω των εφημερίδων για το επίμαχο κείμενο. Το δυστύχημα για τα ήθη του δημοσίου διαλόγου στη χώρα μας, είναι πως αυτός ο «φιλολογικός καβγάς» κατέληξε στα δικαστήρια μετά από αγωγή που έκανε ο κ. Γιανναράς κατά του κ. Βασιλάκη.
Προς υπεράσπιση του τελευταίου προσέτρεξε και η κόρη του μεγάλου συγγραφέα Άννα Βενέζη-Κοσμετάτου, η οποία με επιστολή της προς την εφημερίδα «Το Βήμα» αναφέρει: «Παρακολούθησα με θλίψη και αγανάκτηση την δημόσια φιλολογικο-ιδεολογική διένεξη σχετικά με απόσπασμα διηγήματος του πατέρα μου Ηλία Βενέζη που ανθολογείται στο αναγνωστικό της Δ’ Δημοτικού. Με έκπληξη πληροφορούμαι, δυστυχώς καθυστερημένα, ότι ο κ. Χρ. Γιανναράς -παρά τα κρατούντα ήθη, και ιδίως στον χώρο των Γραμμάτων- προέβη σε μια πρωτοφανή πράξη: κατέθεσε αγωγή εναντίον του μόνου προσώπου που ευρέθη να υπερασπίσει την τιμή και το έργο του Βενέζη… Θλίβομαι αληθινά από το γεγονός ότι μόνον ο κ. Βασιλάκης βρέθηκε να υπερασπίσει τον Βενέζη, ενώ την υποχρέωση αυτή θα είχαν οι λόγιοι, διανοούμενοι και θεσμικοί φορείς του τόπου, αφού το έργο του Βενέζη, κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς μας, ανήκει σε όλους τους Έλληνες.».
Επτά χρόνια μετά αυτή τη διένεξη το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο «θυμήθηκε» τις αντιδράσεις στο κείμενο του Βενέζη και το έκοψε από τη διδακτέα ύλη!
Είναι μάλλον βέβαιο ότι ούτε η υπουργός Παιδείας κ. Μαριέτα Γιαννάκου, ούτε ο υφυπουργός κ. Σπύρος Ταλιαδούρος ήξεραν τα λογοκριτικά καμώματα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Γράμματα γνωρίζουν και θα τους σηκωνόταν η τρίχα αν εκαλούντο να κρίνουν -με το ερώτημα, μάλιστα, της απόρριψης!- τον μεγάλο των ελληνικών γραμμάτων Ηλία Βενέζη.
Η ιστορία όμως αυτή θέτει για μια ακόμη φορά ένα μεγάλο πολιτικό ζήτημα, αυτό της επιλογής των συνεργατών των υπουργών της Ν.Δ.. Ο υπουργός Άμυνας κ. Σπηλιωτόπουλος έχει μια νωπή εμπειρία με τον αρχηγό του ΓΕΣ, αλλά και η ίδια η κ. Γιαννάκου εκτέθηκε πρόσφατα πολλάκις από γκάφες των συνεργατών της.
Πιθανώς θα πρέπει στην στελέχωση του μηχανισμού να ακολουθήσουν το «δόγμα Ντέιβιντ Όγκλιβι». Ο μεγάλος διαφημιστής όταν προσλάμβανε στελέχη, τους έδινε ως δώρο μια ρωσική κούκλα «μπαμπούσκα». Στο τελευταίο ένθετο κουκλάκι υπήρχε ένα σημείωμα: «Αν καθένας από μας προσλαμβάνει κάποιον χειρότερο για υφιστάμενό του, θα καταλήξουμε μια επιχείρηση νάνων»…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 4.10.2004
