Η μακρά διαδικασία των συνομιλιών για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. μπορεί να καταλήξει επιτυχώς ή όχι. Δεκαπέντε χρόνια είναι πολλά για ασφαλείς προβλέψεις. Αυτή καθ’ αυτή η διαδικασία όμως ανοίγει παράθυρα ευκαιρίας για την Ελλάδα και την Κύπρο. Δεν πρέπει να τα αφήσουμε ανεκμετάλλευτα, ελπίζοντας πως ο χρόνος δουλεύει υπέρ ημών.
Είναι ευτύχημα για την περιοχή και κυρίως για τη Ελλάδα, το γεγονός ότι η Τουρκία πήρε την ημερομηνία έναρξης διαπραγματεύσεων και μάλιστα με όρους που κάποιοι αποκαλούν «δυσμενείς» ή «πρωτοφανείς». Για να πούμε την αλήθεια, οι όροι είναι «πρωτοφανείς». Αλλά πάλι, πρωτοφανές δεν είναι το πείραμα της ενσωμάτωσης μιας τόσο μεγάλης μουσουλμανικής χώρας στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα; «Δυσμενείς» φυσικά δεν είναι: αποτελούν προϋποθέσεις βαθύτατου εξευρωπαϊσμού της χώρας. Η Τουρκία από δω και πέρα πρέπει να παλέψει με τον εαυτό της, με τις αγκυλώσεις της, με τις καθυστερήσεις της. Δεν είναι εύκολος ο δρόμος, ούτε βραχύς. Θα χρειαστούν συγκρούσεις με ριζωμένες αντιλήψεις και κατεστημένα συμφέροντα. Θα χρειαστεί να αποποιηθούν οι γείτονες μακραίωνες παραδόσεις, κάποιες από τις οποίες εμείς στην Ελλάδα δεν θέλουμε καν να τις αγγίξουμε ή να τις εξελίξουμε.
Η διαδικασία μπορεί να είναι επίπονη, αλλά θα είναι ταυτόχρονα ευεργετική. Και για την γείτονα και για τους γείτονές της. Μια ευρωπαϊκή Τουρκία θα είναι μια ειρηνική χώρα που θα προσβλέπει στην προκοπή των ανθρώπων αντί στην καλλιέργεια ανόητων εθνικισμών. Έτσι, σ’ αυτή τη διαδικασία η Ελλάδα και η Ευρώπη πρέπει να είναι αρωγός. Να βοηθά τις εκσυγχρονιστικές δυνάμεις της Αγκυρας να εμφυσήσουν το δυτικό κεκτημένο στην τουρκική κοινωνία, ασχέτως του τυπικού αποτελέσματος της διαπραγμάτευσης με την Ε.Ε.
Αυτή είναι η γενική, η ευρωπαϊκή εικόνα. Εμείς όμως έχουμε και εθνικό τραχανά απλωμένο. Υπάρχουν ζητήματα και προβλήματα στις σχέσεις των δύο χωρών που μεταφράζονται στην οικονομική αιμορραγία των εξοπλισμών και των ψυχροπολεμικών παιγνιδιών στο Αιγαίο (αναχαιτίσεις κ.λ.π.) καθώς και το μεγάλο αγκάθι του Κυπριακού. Αυτά τα ζητήματα πρέπει τώρα να τεθούν, να μπει ένας οδικός χάρτης επίλυσή των.
Σ’ αυτό βοηθά και η διαδικασία όπως προκύπτει από το τελευταίο Συμβούλιο Κορυφής στις Βρυξέλλες. Ο οδικός χάρτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως θα διαμορφωθεί με τους απανωτούς ελέγχους προόδου της Τουρκίας, πρέπει να συμπεριλαμβάνει και ελληνικού ενδιαφέροντος ζητήματα. Για παράδειγμα πρέπει ως μέλλουσα ευρωπαϊκή εταίρος η Τουρκία να υπογράψει τις διεθνείς συμφωνίες για το Δίκαιο της Θάλασσας κάτι που υπάρχει ως γενική αρχή στη συμφωνία του Ελσίνκι και να μπει στη διαδικασία παραπομπής της διαφοράς της υφαλοκρηπίδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Το τελευταίο βέβαια δεν είναι ούτε αθώο, ούτε απλό και οι συμβιβασμοί που θα γίνουν δεν θα αφορούν μόνο την τουρκική πλευρά. Κατ’ αρχήν αυτή η διαφορά συμπεριλαμβάνει κι άλλες (όπως π.χ. οριοθέτηση των χωρικών υδάτων) και κατά δεύτερο δεν είναι σίγουρο πως η απόφαση του δικαστηρίου θα συμπίπτει με την εικόνα που εμείς έχουμε για την ελληνική λίμνη του Αιγαίου.
Υπάρχει ανοιχτό και το Κυπριακό, όπου η ηγεσία της Μεγαλονήσου πρέπει να αποφασίσει και να ξεκαθαρίσει σε ολόκληρο τον κόσμο τι ακριβώς θέλει. Αν ζητά δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία κάτι σε σχέδιο Ανάν θα πάρει. Δηλαδή ο κ. Παπαδόπουλος «θα παραδώσει κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο για να πάρει κοινότητα».
Η μακρά διαδικασία των συνομιλιών για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. μπορεί να καταλήξει επιτυχώς ή όχι. Δεκαπέντε χρόνια είναι πολλά για ασφαλείς προβλέψεις. Αυτή καθ’ αυτή η διαδικασία όμως ανοίγει παράθυρα ευκαιρίας για την Ελλάδα και την Κύπρο. Δεν πρέπει να τα αφήσουμε ανεκμετάλλευτα, ελπίζοντας πως ο χρόνος δουλεύει υπέρ ημών. Χρειάζεται να φτιάξουμε γρήγορα τον δικό μας οδικό χάρτη με σαφείς στόχους και με συγκεκριμένα «πράσινα» και «κόκκινα φανάρια». Μόνο με πρωτοβουλίες θα ξεφύγουμε από την δαπανηρή στασιμότητα των ελληνοτουρκικών σχέσεων…
Υ.Γ.: Απ’ ότι δείχνουν τα πράγματα ακόμη κι αν καταφέρει η Τουρκία να μπει στην Ε.Ε. θα υπάρχει απαγόρευση μετανάστευσης σε άλλες χώρες μέλη. Γιατί δεν μας φαίνεται πλέον τόσο αδιανόητη η μόνιμη παρέκκλιση από το κοινοτικό κεκτημένο για την ελεύθερη μετακίνηση κι εγκατάσταση εντός της Ε.Ε.;
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 20.12.2004
