Οι γενικές καταγγελίες όχι μόνο δεν βοηθούν στην καταπολέμηση των νοσηρών φαινομένων, αλλά την υποσκάπτουν.
Μπορεί ο λαϊκισμός να μην έχει λύσεις, αλλά έχει πάντα μια γοητευτική θεωρία συνωμοσίας για να εξηγεί τα προβλήματα. Σύμφωνα με τις λαϊκιστικές θεωρίες, πάντα κάποιοι βυσσοδομούν για το κακό του λαού: οι μασόνοι ή οι Εβραίοι, οι Αμερικανοί ή οι Τούρκοι, το κεφάλαιο ή η παγκοσμιοποίηση.
Οι θεωρίες των λαϊκιστών είναι πάντα αυταπόδεικτες και ως εκ τούτου μη διαψεύσιμες. Κάποιοι ισχυροί όχι μόνο δημιουργούν τα μύρια κακά στον κοσμάκη, αλλά είναι τόσο ισχυροί που μπορούν να πνίξουν κάθε απόπειρα αποκάλυψης του δόλιου έργου τους, κάθε απόδειξη ύπαρξης της συνωμοσίας τους, ακόμη και κάθε ένδειξη για ύπαρξή των. Ετσι, για τους λαϊκιστές οι ένοχοι για τα προβλήματα είναι μεν υπαρκτοί, αλλά δεν έχουν ονοματεπώνυμο, ούτε διεύθυνση. Είναι πάντα κάποιοι «ισχυροί» που μπορούν να έχουν φυλετικά χαρακτηριστικά (Εβραίοι), οικονομικά χαρακτηριστικά (πλουτοκράτες) ή εθνικά χαρακτηριστικά (Αμερικανοί ή Τούρκοι).
Σε κάθε λαϊκιστική θεωρία ο λαός είναι πανίσχυρος, αλλά τα σκοτεινά κέντρα των ισχυρών» δεν του επιτρέπουν να δει το πραγματικό του συμφέρον. Ετσι, οι ισχυροί δεν θα μπορούσαν να πετύχουν τους δόλιους σκοπούς των αν δεν υπήρχαν κάποιοι «πεμπτοφαλαγγίτες». Οι τελευταίοι υποκρίνονται ότι δουλεύουν για το καλό του λαού, αλλά στην ουσία υπηρετούν τους ισχυρούς. Το πρόβλημα, βέβαια, είναι πως ούτε οι συγκεκριμένοι «εφιάλτες» έχουν όνομα και διεύθυνση. Απλώς πρέπει να υπάρχουν, διότι αλλιώς δεν μπορεί να εξηγηθεί η επιτυχία των ισχυρών.
Ο κ. Στέφανος Τζουμάκας έκανε προχθές μια σοβαρή καταγγελία. Διατύπωσε τη θεωρία ότι οι επιχειρήσεις γάλακτος έχουν τις δικές τους κοινοβουλευτικές ομάδες. Αναφέρουμε τον όρο «θεωρία», διότι ο εν λόγω πολιτικός απέφυγε το σημαντικότερο: να δώσει ονόματα και διευθύνσεις των επίορκων, ώστε να επιβεβαιωθεί ή να διαψευσθεί η καταγγελία του. Ετσι τα λεχθέντα του μπορούν να ενταχθούν στις θεωρίες του γραφικού λαϊκισμού: Κάποιοι ισχυροί βυσσοδομούν κατά του λαού χρησιμοποιώντας κάποιους «εφιάλτες», οι οποίοι δήθεν υπηρετούν τον λαό, αλλά κατ’ ουσίαν εργάζονται εναντίον του.
Προσοχή! Αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείουμε την πιθανότητα να υπάρχουν πραγματικά βουλευτές στην υπηρεσία των εταιριών, όπως δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα να υπάρχουν εξωγήινοι. Αλλά μέχρι κάποιος να μας δείξει ένα πράσινο ανθρωπάκι, οι εξωγήινοι παραμένουν στα βιβλία επιστημονικής φαντασίας. Το ίδιο, δυστυχώς, πρέπει να γίνει και με την καταγγελία του κ. Τζουμάκα. Μέχρι τουλάχιστον ο πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ γίνει πιο συγκεκριμένος.
Το κακό, βέβαια, είναι ότι οι γενικές καταγγελίες όχι μόνο δεν βοηθούν στην καταπολέμηση των νοσηρών φαινομένων, αλλά την υποσκάπτουν. Κατ’ αρχήν χωρίς ονόματα και διευθύνσεις κανείς δεν θα τιμωρηθεί ποινικά ή, έστω, πολιτικά. Οι επίορκοι, όχι μόνο δεν θα καθίσουν στο σκαμνί, αλλά πιθανότατα θα επανεκλεγούν. Αφήνοντας την καταγγελία να αιωρείται επί δικαίων και αδίκων, η λαϊκή βούληση μπορεί να λαθέψει. Να επανεκλέξει τους λακέδες των γαλακτοβιομηχανιών και να στείλει στο περιθώριο τους υπηρέτες του λαού.
Το χειρότερο, βέβαια, είναι ότι δι’ αυτού του τρόπου οι άδικοι πρέπει να νιώθουν ασφαλείς. Αν ένας τολμητίας της πολιτικής -όπως παρουσιάζει εαυτόν ο κ. Τζουμάκας-, ένας άνθρωπος που ισχυρίζεται ότι δεν διστάζει να καταγγείλει τα συμφέροντα, τους αφήνει στο απυρόβλητο, τότε δεν έχουν να φοβηθούν τίποτε. Μπορούν να συνεχίσουν ανενόχλητοι το ανίερο έργο τους.
Ο δημόσιος λόγος διαφέρει από τον «καφενειακό». Ο πρώτος χρειάζεται τεκμηρίωση, ονόματα και διευθύνσεις. Ο δεύτερος χαρακτηρίζεται από τη «μια κουβέντα παραπάνω», που χρησιμεύει κυρίως για να περνάει η ώρα.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 23.9.2006
