Πολλοί διακατέχονται από νοσταλγία για τα «χρόνια εκείνα». Συνήθως πρόκειται για νοσταλγία της νιότης που σβήνει τις ρυτίδες του παρελθόντος.
Παλιά ξέραμε ότι η φτώχεια είναι τραγωδία. Κόσμος πεινούσε -και σε πολλές περιοχές ακόμη πεινάει- παιδιά χάνονταν γιατί δεν υπήρχαν τα μέσα να θεραπεύσουν ένα κρυολόγημα.
Τώρα μαθαίνουμε ότι η φτώχεια είναι όμορφη. Ή έστω ότι ο πλούτος είναι άσχημος. Γνωστή ηθοποιός μεταφέρει σε συνέντευξή της την περιρρέουσα αντίληψη των χορτάτων της Δύσης: «Εχουμε χάσει την ομορφιά της ανέχειας», δήλωσε στον «Ελεύθερο Τύπο» (25.7.2007). «Τα έχουμε όλα. Ο υλικός πολιτισμός έχει καταπνίξει τον πνευματικό».
Κατ’ αρχήν πρέπει να αναρωτηθούμε: τι κακό υπάρχει στο να «τα έχουμε όλα» και πώς ο υλικός πολιτισμός καταπνίγει τον πνευματικό; Σε περιόδους μεγάλης ανέχειας του πληθυσμού (δεν απέχουν πολύ: δυο γενιές πίσω ήταν) οι μόνοι που δημιουργούσαν πολιτισμό ήταν εκείνοι που «τα είχαν όλα». Δεν έγραφαν ποίηση οι δουλοπάροικοι, ούτε θεατρικά έργα οι εργάτες. Αυτοί ήταν πολύ απασχολημένοι να βγάλουν τον επιούσιο.
Ο υλικός πολιτισμός, δεν καταπνίγει την πνευματική δημιουργία. Την επιδοτεί. Χωρίς την υλική βάση δεν μπορεί να υπάρξει πνευματική δημιουργία.
Ολοι οι μεγάλοι πολιτισμοί άνθισαν εκεί που υπήρχε επαρκές πλεόνασμα. Δεν αναπτύχθηκαν στις σαβάνες της Αφρικής. Εκεί οι άνθρωποι ήταν πολύ απασχολημένοι να κυνηγούν αντιλόπες, μπας και χορτάσουν. Δεν σμίλευαν αγάλματα.
Το δεύτερο που πρέπει να ρωτήσουμε είναι: τι σόι ομορφιά μπορεί να έχει η ανέχεια; Την πείνα, τις στερήσεις και τις αρρώστιες;
Πολλοί διακατέχονται από νοσταλγία για τα «χρόνια εκείνα». Συνήθως πρόκειται για νοσταλγία της νιότης που σβήνει τις ρυτίδες του παρελθόντος. Αυτό συνέβαινε πάντα, μόνο που τώρα αποκτά και σκληρό ιδεολογικό περιτύλιγμα. Είναι πολιτικά ορθή η καταγγελία τού «υλικού πολιτισμού» και η εξύμνηση ενός αόριστου «πνευματικού».
Ο πλούτος έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Την επιλογή. Κάποιος που έχει και κατέχει μπορεί να επιλέξει τον τρόπο ζωής του. Μπορεί να καταναλώνει πολύ, μπορεί να είναι μετρημένος, μπορεί ακόμη να ζει και στην ανέχεια.
Στη φτώχεια υπάρχει μόνο μια επιλογή: η ανέχεια. Οπότε σε μια πλούσια κοινωνία, όποιος νοσταλγεί την ομορφιά της ανέχειας μπορεί να την ξαναζήσει. Είτε έχει και κατέχει υλικά αγαθά, είτε όχι. Οσοι, π.χ. μισούν τον καταναλωτισμό μπορούν να μην καταναλώνουν. Το παράδειγμα του Διογένη είναι διαφωτιστικό.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 1.8.2007
