Τα βρετανικά media ουρλιάζουν για τον κίνδυνο «εξευρωπαϊσμού» της Βρετανίας. Αν κοιτάξει όμως κάποιος τις εφημερίδες θα βρει λίγη αλήθεια και πολύ προκατάληψη. Ο Τύπος και το κοινό αλληλοτροφοδοτούν τον κύκλο του ευρωσκεπτικισμού.
Πως θα φαινόταν στον μέσο αναγνώστη η είδηση ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαγόρευσε την εμπορία μπανανών που έχουν καμπύλο σχήμα; Στην υπόλοιπη Ευρώπη ίσως να θεωρούσαν ότι είναι ένα εκτός χρόνου πρωταπριλιάτικο αστείο. Για τα τέσσερα εκατομμύρια των Βρετανών αναγνωστών της «SUN» όμως, αυτό δεν ήταν παρά μια ακόμη απόδειξη της ηλιθιότητας που κυκλοφορεί στις Βρυξέλες. Κανείς δεν αμφισβήτησε την είδηση· όλοι πίστεψαν ότι αυτό είναι η κορυφή του παγόβουνου της γραφειοκρατικής τρέλας που εδρεύει στο αρχηγείο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο τίτλος εξάλλου της «Sun» ήταν ενδεικτικός: «Οι γραφειοκράτες των Βρυξελών απέδειξαν ότι είναι μια παρέα ανόητων απαγορεύοντας τις καμπυλωτές μπανάνες».
Το παράδειγμα της μπανάνας είναι ένα από τους πολλούς «ευρω-μύθους» που τυπώνονται στα βρετανικά ταμπλόιντ τροφοδοτώντας τον ευρωσκεπτικισμό του κοινού. Υπήρξαν πολλά τραγελαφικά δημοσιεύματα όπως το ότι τα αυγά θα πάψουν να αποκαλούνται αυγά, ότι το βρετανικό τυρί θα απαγορευτεί, ότι θα υπάρξει μόνο ένα μέγεθος προφυλακτικών, ότι τα νεκρά κατοικίδια θα αποτεφρώνονται σε ειδικούς κλιβάνους, ότι οι ψαράδες θα υποχρεωθούν να φορούν φιλέ στα μαλλιά.
«Δύσκολα μπορώ να πιστέψω ότι οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι πιστεύουν αυτά που γράφουν», δήλωσε ο Steve Morris στέλεχος στο γραφείο του βρετανού Επιτρόπου στην Ε.Ε., «ότι δηλαδή η Ευρώπη θέλει να καταργήσει το βρετανικό διαβατήριο, να απαγορεύσει τις βρετανικές τουαλέτες ή τις κούνιες και τις τσουλήθρες στις παιδικές χαρές». Όλα τα παραπάνω γράφτηκαν στα σοβαρά από την Daily Mail και την κυριακάτική της έκδοση σε μια σειρά άρθρων με τίτλο «ανόητες γραφειοκρατικές ιδέες που δεν κατέληξαν πουθενά». «Υπάρχει ένας ολόκληρος κατάλογος τέτοιων ισχυρισμών που ποτέ δεν έγιναν πραγματικότητα. Δεν νομίζω ότι οι συντάκτες πιστεύουν αυτά που γράφουν, απλώς αντανακλούν την προκατάληψή τους για οτιδήποτε είναι ευρωπαϊκό.»
Κάποια από τα αντιευρωπαϊκά media δεν κρύβουν την προκατάληψή τους. Η Daily Mail για παράδειγμα παραδέχεται ότι έχει ιδεολογική προκατάληψη. «Είμαστε σκεπτικιστές κι αντιφεντεραλιστές σε ότι αφορά την Ευρώπη», δήλωσε στο Columbia Journalism Review o διευθυντής της εφημερίδας Robin Esser. Γι’ αυτό ίσως η εφημερίδα του ξεκίνησε την δημιουργία του αποκαλούμενου «μάρτυρα του μετρικού συστήματος». Ο Steven Thoburn πλήρωσε πρόστιμο στις τοπικές αρχές επειδή πουλούσε το εμπόρευμά του μετρώντας το σε λίβρες και ουγκιές αντί σε κιλά ή γραμμάρια. Επί μέρες οι αντιευρωπαϊκές εφημερίδες φιλοξενούσαν άρθρα και συνεντεύξεις του «ανθρώπου που πλήρωσε την αντίθεσή του στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την πίστη του στην παράδοση». Μόνο που έκρυψαν ένα σημαντικό στοιχείο. Η μετατροπή του αγγλικού συστήματος σε μετρικό δεν επεβλήθη από την Ε.Ε., αλλά από ένα νόμο που πέρασε το 1965 η κυβέρνηση Wilson. «Ολόκληρη η κάλυψη του θέματος ήταν ψεύτικη λέει ο Geoffrey Martin διευθυντής του γραφείου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Λονδίνο. «Τα πράγματα έχουν εκτραχυνθεί. Πως μπορούν να εμπιστευθούν πλέον τις εφημερίδες οι αναγνώστες; Απλώς δεν μπορούν».
Τα τελευταία χρόνια ο Geoffrey Martin έχει ξεκινήσει πόλεμο κατά αυτών των δημοσιευμάτων. Στέλνει οργισμένες επιστολές στις εφημερίδες ενώ σκέφτεται σοβαρά να παραπέμψει την Daily Mail στην Επιτροπή Δεοντολογίας που έχουν συστήσει οι Βρετανοί εκδότες. Δύσκολα όμως ακούγεται. Η Mail για παράδειγμα δείχνει εξαιρετική απροθυμία να δημοσιεύσει τις όργιλες επιστολές του. Εξάλλου, όπως οι περισσότερες βρετανικές εφημερίδες, έτσι και η Daily Mail σπάνια δημοσιεύει διορθώσεις και μόνο στις περιπτώσεις που απειλούνται με μηνύσεις. «Τυπώνουμε διορθωτικά κείμενα, ανάλογα με το χώρο που έχει η εφημερίδα», λέει πονηρά ο Robin Esser. «Κάποτε δημοσιεύσαμε μια περίεργη επιστολή του Geoffrey Martin… Οι επιστολές του είναι φορτισμένεςι από την παλιά θολούρα. Έχει κάποια στάση απέναντι στην Ε.Ε. εμείς έχουμε κάποια άλλη και οι δύο δεν συμβαδίζουν.»
«Το να διαβάζει κάποιος ευρωπαϊκά θέματα στον βρετανικό Τύπο μοιάζει με απέλπιδη αναζήτηση της αλήθειας», γράφει στο CJR h Sarah Lyall. «Το να γράφει για ευρωπαϊκά θέματα είναι εξοργιστική κατάσταση. Οι ανταποκριτές των σοβαρών εφημερίδων στις Βρυξέλες έχουν συνεχώς παράπονα επειδή πρέπει να πείθουν τους αρχισυντάκτες τους ότι τα ρεπορτάζ για την καθημερινή λειτουργία της Ε.Ε. είναι σημαντικά για να δημοσιευτούν – εκτός εκείνων που τεκμηριώνουν την αρνητική εικόνα της Ευρώπης. «Αν δεν είναι αντιευρωπαϊκό το θέμα», λέει ένας ανταποκριτής, «γίνεται μονόστηλο». Ο ίδιος πιστεύει πως οι αρχισυντάκτες έχουν μαύρα μεσάνυχτα για την Ευρώπη. «Κανείς στο Λονδίνο δεν έχει περάσει από δω. Η άποψη για τις Βρυξέλες είναι ότι κατοικούνται από διαβολικά όντα και όλα πρέπει να ταιριάζουν σ’ αυτήν την αντίληψη.» Aλλοι ανταποκριτές παραπονούνται ότι τα ρεπορτάζ που στέλνουν ξαναγράφονται από τους πολιτικούς συντάκτες που βάζουν την ευρωσκεπτική άποψη.
Όπως συμβαίνει σε όλο το κόσμο και με όλα τα media, για την τακτική αυτή ευθύνεται «ο κόσμος, που αυτά θέλει». «Ο σκεπτικισμός για την Ευρώπη» λέει ο διευθυντής της Daily Mail, «αντανακλά τους φόβους των αναγνωστών μας. Όπως είναι φυσικό παίρνουμε υπόψιν τους αναγνώστες μας όταν λαμβάνουμε τις εκδοτικές αποφάσεις. Η δουλειά μας εξάλλου δεν είναι να γίνουμε αντιδημοφιλείς στους αναγνώστες μας. Η δουλειά μας είναι να πουλάμε εφημερίδες».
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 29.7.2001
