Αν έβλαψε κάτι τον Μάη περισσότερο απ’ όλα ήταν οι ερμηνείες του. Η φαντασία μπορεί να μην κατέλαβε την εξουσία, αλλά σίγουρα τη γαλλική ακαδημαϊκή κοινότητα και δι’ αυτής πολλές σχολές ανθρωπιστικών σπουδών.
Γράφτηκαν πολλά για τον «Μάη του ’68». Εκτιμήσεις, συνεντεύξεις πρωταγωνιστών, αναλύσεις, αφιερώματα κ.ά. Ηταν εν πολλοίς αναμενόμενο: οι νέοι Γάλλοι διανοούμενοι διυλίζουν φιλοσοφικά ακόμη κι ένα τροχαίο ατύχημα, πόσω δε μάλλον μια εξέγερση που συνεπήρε το φαντασιακό και το συναισθηματικό όλων εκείνων που σήμερα πρωταγωνιστούν στα πολιτικά, κοινωνικά και πνευματικά πράγματα της Γαλλίας. Με δεδομένη δε την επιρροή της γαλλικής σκέψης στην ελληνική διανόηση, ήταν επόμενο να φουντώσει το «ευλογητός» και στην εγχώρια παραγωγή κειμένων.
Η αλήθεια είναι ότι ελάχιστοι, οι οποίοι δεν είναι βαθείς μύστες της γαλλικής σκέψης, κατάλαβαν γιατί έγινε η εξέγερση και τι άφησε πίσω της. Κάποιοι είπαν ότι ήταν μια επανάσταση που γεννήθηκε από την ανία των νέων της εποχής και από ασφυκτικό κοινωνικό πλαίσιο που τους περιέβαλλε. Ισως γι’ αυτό και δεν είχε σαφείς και οριοθετημένους στόχους. Οταν μέσα από κοινωνικές συμβάσεις, νόμους και κανονισμούς μια κοινωνία «δουλεύει ρολόι» τότε σωρεύεται ανία και χωρίς στόχο οργή. Με δεδομένη δε και μια θετικιστικού τύπου αισιοδοξία που ήταν διάχυτη στις κοινωνίες της δύσης (η μεταπολεμική ευημερία αύξανε διαρκώς, η επιστήμη και τεχνολογία υποσχόταν τα πάντα) επόμενο ήταν ένα αισθαντικό ξέσπασμα «με καρναβαλικά χαρακτηριστικά», όπως το χαρακτήρισε ο Ρέιμον Αρόν. Πραγματικά, ο Γαλλικός Μάης ήταν χρήσιμος διονυσιασμός, όσο χρήσιμο ως βαλβίδα εκτόνωσης είναι το καρναβάλι στις κοινωνίες.
Παρ’ όλα αυτά όμως ο Μάης δεν ήταν μόνο πανηγύρι. Μπορεί να μην έκανε την μεγάλη τομή όπως σημείωσε ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου («Η δεύτερη ζωή του γαλλικού Μάη», «Κ» 4.5.2008) και πιο σαρκαστικά ο Τάκης Θεοδωρόπουλος («Γεύση τσαγιού στα χαρακώματα», «Τα Νέα» 10.5.2008), αλλά άφησε πίσω του ένα πνεύμα γενικευμένης ελευθερίας -έστω «ελευθεριότητας» ή «χαλαρότητας» όπως το ονομάζουν οι συντηρητικοί. Μέσα από την ανατροπή της κατεστημένης σκέψης γεννήθηκαν νέοι συνδυασμοί, φτιάχτηκαν καινούργιες θεωρίες για τον κόσμο, παρήχθησαν -γιατί όχι;- νέα προϊόντα, υπήρξε έκρηξη της δημιουργικότητας, προήχθησαν συνολικά οι κοινωνίες. Ναι, το μεγαλύτερο κομμάτι της σκέψης που γεννήθηκε εκείνη την εποχή τραβήχτηκε στα άκρα με αποτέλεσμα να καταλήξει σε παράλογες φούσκες (μεταμοντερνισμός, αποδομισμός, αυτοδιδακτισμός στην εκπαίδευση κ.ά.) αλλά ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει τα θετικά της απελευθέρωσης. Ακόμη και ο Λικ Φερί που επιχειρηματολογεί για την βαριά κληρονομιά του Μάη στην εκπαίδευση, για «τον σχολικό ανορθολογισμό που άφησε πίσω του» («Νουβέλ Ομπσερβατέρ» 31.1.2008) δεν προτείνει να επιστρέψουμε στην ομοιόμορφη εμφάνιση των μαθητών και στην αυταρχική διαπαιδαγώγηση.
Αν έβλαψε κάτι τον Μάη περισσότερο απ’ όλα ήταν οι ερμηνείες του. Η φαντασία μπορεί να μην κατέλαβε την εξουσία, αλλά σίγουρα τη γαλλική ακαδημαϊκή κοινότητα και δι’ αυτής πολλές σχολές ανθρωπιστικών σπουδών στις ΗΠΑ και μια σειρά άλλες χώρες, όπως τη μικρή πλην γαλλόπληκτη Ελλάδα. Πραγματικά: «Με τη φαντασία στην εξουσία, η πραγματικότητα βγήκε στην παρανομία», όπως προσφυέστατα έγραψε ο Τάκης Θεοδωρόπουλος. Κι αυτή την κληρονομιά πληρώνουμε σήμερα…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 17.5.2008
