Η πραγματικότητα, λοιπόν, και μόνο αυτή, μας λέει ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος άφησε το Κυπριακό σε χειρότερη κατάσταση από εκείνη που το παρέλαβε.
Είπαμε! Οι νεκροί δεδικαίωνται, αλλά όχι και μέχρι θανάτου της ιστορικής αλήθειας. Οπως συμβαίνει πάντα στην Ελλάδα περίσσεψαν οι ύμνοι για τον εκλιπόντα Κύπριο ηγέτη (κατά κάποιους «Εθνάρχη») Τάσσο Παπαδόπουλο. Δεν ακούσαμε πολλά για το έργο του, αλλά όλοι στάθηκαν στο «Ελληνικέ Κυπριακέ λαέ σε καλώ να απορρίψεις το σχέδιο Ανάν» που εκστόμισε με λυγμούς στο διάγγελμά του δύο μέρες πριν από το δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου του 2004.
Φυσικά -όπως και να το δει κανείς- η καταψήφιση του σχεδίου Ανάν ήταν μια μεγάλη καμπή στην ιστορία της μεγαλονήσου και μια ιστορική στιγμή του νέου ελληνισμού. Η αποτίμηση όμως του έργου ενός πολιτικού δεν γίνεται από τα κρεσέντο της καριέρας του, γίνεται με βάση το συνολικό του έργο. Με άλλα λόγια ο Τάσσος Παπαδόπουλος δεν μπορεί να κριθεί μόνο για την «ηρωική» 22α Απριλίου του 2004, αλλά για και για την 20ή Απριλίου και για την 25η του ίδιου και των επόμενων ετών. Δηλαδή, όσο κι αν μας φορτίζει συναισθηματικά η κορύφωση του δράματος, η πορεία του εκλιπόντος πρέπει να κριθεί και για τα πέντε χρόνια της προεδρίας του.
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι άλλο: η Κύπρος βρίσκεται σήμερα σε καλύτερη θέση απ’ ό,τι ήταν πριν αναλάβει την προεδρία ο Τάσσος Παπαδόπουλος ή σε χειρότερη; Προσοχή: η σύγκριση δεν πρέπει να γίνει σε σχέση με αμφιλεγόμενο μέλλον που θα είχε η μεγαλόνησος αν οι Ελληνοκύπριοι αποδέχονταν το σχέδιο Ανάν. Αυτά είναι νοητικές ασκήσεις επί του φανταστικού. Οι μεν μπορεί να πουν ότι με τις πρόνοιες του σχεδίου θα συνέβαινε το άλφα και οι δεν υπό τη σκέπη της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα επιτυγχάνετο το μείον άλφα. Ετσι η συζήτηση θα ανακυκλωνόταν αέναα και δεν θα μπορούσαμε ποτέ να βρούμε άκρη. Γι’ αυτό το μόνο που έχει νόημα να συγκρίνουμε είναι το πραγματικό παρελθόν με το πραγματικό παρόν.
Η πραγματικότητα, λοιπόν, και μόνο αυτή, μας λέει ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος άφησε το Κυπριακό σε χειρότερη κατάσταση από εκείνη που το παρέλαβε. Ο τουρκικός στρατός παρέμεινε και ενισχύθηκε, η επανένωση της Κύπρου απομακρύνθηκε, τα κατεχόμενα αναβαθμίστηκαν (οικονομικά και διπλωματικά, κάτι που θα αλλάξει επί τα χείρω τη διαπραγματευτική βάση της ελληνοκυπριακής συνιστώσας, αν και όταν υπάρχει νέο σχέδιο για την επανένωση της νήσου) και η κυπριακή δημοκρατία έγινε για ένα μεγάλο διάστημα ο παρίας της Ευρώπης. Φυσικά δεν καταστράφηκε η Κύπρος, ούτε βομβαρδίστηκε (επιχείρημα που ρητορικά και πονηρά έθεταν ο εκλιπών και όλοι οι πολέμιοι του σχεδίου Ανάν) αλλά η πολιτική και η διπλωματία σχεδόν ποτέ δεν κινείται στα άκρα. Η Κύπρος -όπως και κάθε άλλη χώρα- δεν είχε ποτέ να διαλέξει μεταξύ ενός ιδανικού μέλλοντος και της καταστροφής. Η ζωή και η πολιτική ποτέ δεν είναι ασπρόμαυρη. Πάντα σε αποχρώσεις του γκρίζου παίζει. Το μόνο, λοιπόν, πραγματικό στοιχείο που έχουμε είναι ότι το παρόν του Κυπριακού είναι πιο γκρίζο το 2008 που καταψηφίστηκε από ό,τι ήταν το 2003 που ο Τάσσος Παπαδόπουλος εξελέγη στην προεδρία της Δημοκρατίας.
«Τι έπρεπε να κάνει, λοιπόν» θα αναρωτηθούν κάποιοι. «Να πει “ναι” στο σχέδιο Ανάν;». Η απάντηση είναι «όχι» με την έννοια ότι το ερώτημα είναι πλέον άσχετο. Διότι αυτό που μετράει τελικά στην ιστορία είναι το συνολικό αποτέλεσμα και ουχί η κορυφαία στιγμή ενός πολιτικού.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 19.12.2008
