Σ’ αυτή τη χώρα κανείς δεν συζητά σαν ενεργός παραγωγός, όλοι ανησυχούν ως μέλλοντες συνταξιούχοι.
Το ασφαλιστικό ξαναβγήκε στην επιφάνεια. Για τρίτη φορά σε δέκα μόλις χρόνια. Και αυτό αφορά μόνο τον θεσμικό διάλογο, διότι αν δούμε τηλεόραση τα πρωινά, θα διαπιστώσουμε ότι το ασφαλιστικό είναι διαρκώς στην πρώτη γραμμή. Οι εκπομπές που ασχολούνται με τη «συνταξούλα του παππούλη» και το «επίδομα της γιαγιάκας» κάνουν τα καλύτερα νούμερα. Πολλοί τηλεθεατές αγωνιούν για τον χρόνο συνταξιοδότησής τους και το ύψος των συντάξεών τους. Μοιάζει σαν να είναι ολόκληρη η κοινωνία προσανατολισμένη σε ένα και μόνο στόχο: τη συνταξιοδότησή της.
Το ασφαλιστικό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα και ένα μεγάλο θέμα προς συζήτηση. Ο διάλογος όμως που γίνεται έχει κάποια περίεργα χαρακτηριστικά. Σε θεσμικό επίπεδο γίνεται άναρχα, χωρίς στοιχεία, και με όρους θρίλερ. Μονίμως δημιουργείται η εντύπωση ότι στην επόμενη σκηνή βγαίνει ο μπαμπούλας που θα αρπάξει τις συντάξεις. Σε δεύτερο επίπεδο η συζήτηση γίνεται εξατομικευμένα: «έχω τόσα ένσημα, πότε βγαίνω στη σύνταξη;» Κι εκεί καλοπληρωμένοι σταρ της ΤV και λαμπεροί νομικοί έρχονται να ξεδιαλύνουν τα μυστήρια. Πάντα με μια δόση υπερβολής και φυσικά με ένα τόνο κλάψας. (Σ.Σ.: Είναι περίεργο, αλλά όσο περισσότερα χρήματα βγάζει κάποιος, τόσο περισσότερο οδύρεται για τη φτωχολογιά στο γυαλί.)
Η αίσθηση, όμως, που αποκομίζει κάποιος παρακολουθώντας αυτές τις συζητήσεις είναι θλιβερή. Κανείς δεν συζητάει σαν παραγωγός, όλοι ομιλούν σαν μέλλοντες συνταξιούχοι. Ουδείς νοιάζεται για τη φθίνουσα παραγωγικότητα της οικονομίας μας, όλοι ανησυχούν για το συνταξιοδοτικό, η κρίση του οποίου είναι κυρίως αποτέλεσμα αυτής της χαμηλής παραγωγικότητας της οικονομίας. Είναι διάχυτη μια αίσθηση παραίτησης. Μοιάζει σαν να έπεσε η Πόλη και ο καθείς κοιτάζει να φύγει παίρνοντας μαζί του όσα από τα υπάρχοντά του μπορεί. Δείχνει κυρίως μια κοινωνία που έχει βάλει στην άκρη κάθε προβληματισμό για την παραγωγή και τα μέλη της ανησυχούν μόνο για τη σύνταξή τους.
Αυτό έχει να κάνει με την κυρίαρχη αντίληψη στον τόπο ότι το μόνο οικονομικό πρόβλημα προς επίλυση είναι το ζήτημα της διανομής. Αυτό είναι εμφανές και στην προεκλογική συζήτηση. Το κύριο θέμα είναι πάντα τι θα μοιράσει το κράτος, όχι τι θα παράγει η οικονομία. Ολος ο δημόσιος διάλογος βρίσκεται στον αστερισμό της διανομής και οποιοσδήποτε θέτει ζητήματα για την αύξηση της παραγωγικότητας απαξιώνεται ως «ανάλγητος νεοφιλελεύθερος» για να μπει στη γωνία. Κατά βάθος όλοι οι Ελληνες πιστεύουν ότι ο πλούτος παράγεται αυτόματα και απλώς κάποιοι ατσίδες μας ρίχνουν στη διανομή. Προσοχή! Δεν είναι αβάσιμη η υποψία. Η μακροχρόνια κρατική παρέμβαση στην οικονομία μονίμως δημιουργούσε και συνεχίζει να δημιουργεί κερδισμένους και χαμένους στη διανομή του πλούτου. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα έχει ταυτόχρονα τον δεύτερο υψηλότερο δείκτη εισοδηματικών ανισοτήτων στην Ε.Ε. και ταυτόχρονα ένα από τα υψηλότερα ποσοστά του κρατικά παραγόμενου Εθνικού Προϊόντος.
Το ασφαλιστικό είναι μια νάρκη στην κοινωνική συνοχή. Πρέπει να συζητηθεί και πρέπει να βρεθούν οι παράμετροι μακρόχρονης βιωσιμότητας του συστήματος. Παράλληλα όμως πρέπει να τεθεί και στην προβληματική και η παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας. Αν βελτιωθεί αυτή, τότε και η λύση του ασφαλιστικού θα είναι ευκολότερη.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 27.10.2007
