Η ελληνική ιδιωτική τηλεόραση κατάφερε σε 15 μόλις χρόνια να φτάσει σε αξιοζήλευτα επίπεδα υποκριτικής τέχνης. Από τον δημοσιογράφο που εκφωνούσε τις ειδήσεις, περάσαμε στον εκφωνητή ειδήσεων, κατόπιν στον τηλεσχολιαστή και τώρα οδεύουμε στην παντομίμα της επικαιρότητας.
Μωρέ, τί εκρήξεις ηθικής είναι αυτές που βλέπουμε καθημερινά στα κανάλια; Τί φωνές έκπληξης εκστομίζονται και τί δάκρυα οργής χύνονται; Τί ιερεμιάδες ακούμε κάθε βράδυ; Σε λίγο καιρό οι συνήθεις τηλεσχολιαστές θα μείνουν με το στόμα ανοιχτό μόλις τους σφυρίξει κάποιος ότι υπάρχει και μοιχεία στην Ελλάδα. Θα κάνουν μορφασμούς, σε ζωντανή (φυσικά) μετάδοση και κατόπιν θα εκραγούν. Προς χάρη πάντα του φιλοθεάμονος κοινού και της αλήθειας που υπηρετούν, αλλά προφανώς δεν ήξεραν, και προπαντός δεν υποπτευόταν…
Η ελληνική ιδιωτική τηλεόραση κατάφερε σε 15 μόλις χρόνια να φτάσει σε τέτοια επίπεδα υποκριτικής τέχνης που δεν κατάφεραν οι ξένες τηλεοράσεις σε διάρκεια μισού αιώνα. Από τον δημοσιογράφο που εκφωνούσε τις ειδήσεις, περάσαμε στον εκφωνητή ειδήσεων, κατόπιν στον τηλεσχολιαστή και τώρα οδεύουμε (με παιάνες και δάκρυα) στην παντομίμα της επικαιρότητας. Σε κάποια κανάλια δεν υπάρχουν πια ειδήσεις, κι αν υπάρχουν δεν σχολιάζονται. Κάποιοι τις παίζουν -τις υποκρίνονται με την αρχαιοελληνική σημασία της λέξης, αλλά ας μην αποκλείουμε και την νεοελληνική…
Είναι στη φύση της τηλεόρασης να υποβαθμίζει το λόγο για χάρη του θεάματος. Αυτό έχει γίνει σε όλο τον κόσμο. Κάποιοι στο εξωτερικό μάλιστα εισήγαγαν και τα λεγόμενα «naked news» (γυμνά νέα). Σ’ αυτά καλλίπυγες κυρίες γδύνονται ενώ εκφωνούν τις ειδήσεις. Μπορούμε να το προτείνουμε κι αυτό στα κανάλια (αν δεν το ‘χουν ήδη σκεφτεί): να μην βγαίνουν μεταφορικά μόνο οι τηλεσχολιαστές από τα ρούχα τους. Να βγαίνουν και κυριολεκτικά. Εκεί να δείτε θεαματικότητες…
Σε μια συρρικνούμενη αγορά τα κανάλια έχουν αποδυθεί σε ένα αγώνα επιβίωσης. Γι’ αυτό άρχισαν να τρώνε τις σάρκες της πολιτικής. Μην φαντασθείτε διαπλοκές ή άλλα υπόγεια πράγματα. Και χωρίς άνομες σχέσεις η φύση του Μέσου τραυματίζει την πολιτική, επειδή την απλοποιεί για να τη φέρει στα μέτρα αυτού που υπηρετεί καλύτερα: του θεάματος χωρίς υποψία σκέψης. Ο συγγραφέας και επικοινωνιολόγος Νιλ Ποστμαν είχε πει κάποτε: «Νομίζω, χοντρικά, πως η TV κάνει τους ανθρώπους πιο ανόητους… Όταν έχεις πολιτισμό της εικόνας -ας πούμε σε σχέση με την πολιτική- το αποτέλεσμα είναι να έχεις στην τηλεόραση απομίμηση δημόσιας συζήτησης. Έχεις τον Μπους και τον Δουκάκη μπροστά στην τηλεοπτική κάμερα και κάποιος από τους δημοσιογράφους λέει: “Κύριε Μπους. Ποιες είναι οι αιτίες των προβλημάτων της Μέσης Ανατολής και τι λύσεις μπορείτε να προσφέρετε. Έχετε δύο λεπτά να απαντήσετε και μετά ο κ. Δουκάκης έχει ένα λεπτό να ανταπαντήσει”.
»Αν ήμασταν λογικοί άνθρωποι, έπρεπε ο Μπους να γυρίσει στον ρεπόρτερ και να πει: “Πως τολμάτε να κάνετε μια τέτοια ερώτηση και να μου δίνετε μόνο δύο λεπτά ν’ απαντήσω;” Φυσικά, ούτε ο Μπους, ούτε ο Δουκάκης αντέδρασαν… Έτσι στην πολιτική με την αλλαγή από τον πολιτισμό του τυπωμένου λόγου στον πολιτισμό της εικόνας, επαναπροσδιορίζεται η πολιτική. Γίνεται στοιχείο αισθητικής αντί να είναι στοιχείο λογικής και ανάλυσης.
Το σημαντικότερο όλων από την ανάλυση του Νιλ Πόστμαν είναι η ακροτελεύτια φράση. Η τηλεόραση επαναπροσδιορίζει την πολιτική σε στοιχείο αισθητικής αντί λογικής και ανάλυσης. Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε την αισθητική που παράγουν οι έλληνες τηλεσχολιαστές μπορούμε να καταλάβουμε σε τι χάλια βρίσκεται η δική μας πολιτική.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 14.10.2004
