Το γεγονός ότι δεν υπάρχει σχέδιο γι’ αυτή την εξέγερση ουδόλως πρέπει να μας καθησυχάζει. Οι λύκοι του εθνικισμού (είτε αλβανικού είτε σερβικού) στην αναμπουμπούλα χαίρονται.
Ψυχραιμία παιδία! Η λαϊκή έκρηξη στο Κόσοβο δεν προοιωνίζει τίποτε θετικό αλλά είναι νωρίς πολύ νωρίς να βγάλουμε οριστικά συμπεράσματα. Είναι πολύ νωρίς να πούμε ότι δεν τρέχει τίποτε, όπως είναι και πολύ νωρίς να μιλήσουμε για τις συνήθεις συνομωσίες που διάφοροι τόσα χρόνια μας τάιζαν για σχέδια περί «Μεγάλης Αλβανίας» και διάφορων τόξων που θα πνίξουν την Ελλάδα. Κάποιοι -παλιά τους τέχνη κόσκινο- άρχισαν ήδη να τα διακινούν στα κανάλια, αλλά η επίσημη σερβική άποψη δεν δικαιώνεται από τα γεγονότα.
Τα τελευταία είναι ξεροκέφαλα. Έχουν να κάνουν με μια υποβόσκουσα κρίση στο πολύπαθο Κόσοβο που είναι κατ’ αρχήν οικονομική. Χιλιάδες νέοι είναι χωρίς δουλειά και προοπτική. Το λαθρεμπόριο και οι ποικιλώνυμες μαφίες ανθούν και πέντε χρόνια μετά την επέμβαση του ΝΑΤΟ το σενάριο του «nation building» δεν λειτούργησε. Αυτό έχει να κάνει κατ’ αρχήν με την αδιαφορία της νέας αμερικανικής κυβέρνησης -παρά τους ελληνικούς μύθους, οι ΗΠΑ δεν καίγονται για τα Βαλκάνια- και την δομική κρίση της Ευρώπης. Η τελευταία δεν μπορεί πλέον να επιδοτήσει τους δικούς της αγρότες, θα καταφέρει να απελευθερώσει κονδύλια για να χρηματοδοτήσει την ειρήνη στα Βαλκάνια;
Η οικονομική κρίση και η ανέχεια δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για ανάπτυξη του εθνικισμού. Στο χωράφι της φτώχειας σπέρνουν το μίσος διάφοροι εξτρεμιστικοί κύκλοι για δικά τους πολιτικά οφέλη. «Η βασική αρετή του εθνικισμού», είχε γράψει ο Ααμίν Μαλούφ, «είναι να βρίσκει για κάθε πρόβλημα ένα ένοχο, αντί για μια λύση». Το φανταστικό παράπονο της αλβανικής πλειονότητας στο Κόσοβο είναι ότι οι λίγοι Σέρβοι καρπώνονται το μεγάλος μέρος της ξένης βοήθειας με αποτέλεσμα να ζουν οι ίδιοι στην ανέχεια.
Το δεύτερο στοιχείο που συνηγορεί στην ανυπαρξία ενός «γκράντε σχεδίου» για ανάφλεξη στο Κόσοβο είναι ότι δεν εμφανίστηκαν (τουλάχιστον μέχρι στιγμής) πολιτικοί καθοδηγητές. Δεδομένης της ανέχειας, της διεθνοτικής έντασης (που υπήρχε, αλλά εμείς δεν προσέχαμε) ο πνιγμός τριών αλβανόπουλων είναι μια επαρκής σπίθα για ανάφλεξη. Το σενάριο περί ταυτόχρονης έκρηξης σε διάφορα μέρη αναφέρεται από πολλούς που δεν γνωρίζουν την περιοχή. Οι αποστάσεις των πόλεων στις οποίες υπήρξαν οι ταραχές είναι τόσο κοντινές που δικαιολογεί την σύντομη ανάφλεξη. Αν γίνονται ταραχές στη Γλυφάδα το πιθανότερο είναι να ξεσπάσουν και στην Κηφισιά. Το Κόσοβο απ’ άκρου εις άκρον είναι 100-120 χιλιόμετρα.
Ένα νέο στοιχείο επίσης είναι ότι για πρώτη φορά Κοσοβάροι επιτίθενται στις δυνάμεις της KFOR και του ΟΗΕ. Οι θιασώτες των συνωμοτικών θεωριών ήθελαν την προηγούμενη φορά τους Αλβανούς να «παίζουν τα θύματα της Σερβικής καταπίεσης» για να προκαλέσουν την διεθνή επέμβαση. Έστω ότι πραγματικά έτσι ήταν και πέτυχαν. Aρα κάθε εχέφρων πολιτικός της περιοχής ξέρει ότι η διεθνής παρουσία εκεί είναι η μόνη εξασφάλιση της ημιαυτονομίας που τώρα το Κόσοβο απολαμβάνει. Η Σερβία, παρά τα συντριπτικά πλήγματα που δέχθηκε, μπορεί να επανακαταλάβει την περιοχή σε χρόνο μηδέν. Αν, λοιπόν κάποιος μεγάλος αλβανικός εγκέφαλος σχεδιάζει κάτι, αυτό είναι η καταστροφή εκείνου που μέχρι σήμερα έχτισε.
Διάφοροι πολύφερνοι αναλυτές θα παπαγαλίσουν και πάλι την σέρβικη γραμμή για «εθνικές εκκαθαρίσεις» στο Κόσοβο και άλλα δεινά. Λάθος. Όχι γιατί δεν υπάρχουν -πιθανώς χιλιάδες- Αλβανοί που θέλουν να πιουν το αίμα των εναπομεινάντων Σέρβων. Υπάρχουν και καραδοκούν. Είχαν, έχουν και θα έχουν δράση. Η εθνική εκκαθάριση όμως απαιτεί κατ’ αρχήν οργανωμένη εξουσία και κατά δεύτερον σχέδιο. Αυτό που γίνεται σήμερα στο Κόσοβο, είναι εξέγερση ενός κόσμου που φαντάστηκε ότι μετά την επέμβαση του ΝΑΤΟ θα μπει στο δρόμο της ευημερίας και πέντε χρόνια μετά έδειξε να διαψεύδεται. Είναι εξέγερση φτωχών με θύματα κάποιους φανταστικούς υπαίτιους της φτώχειας του.
Βέβαια, το γεγονός ότι δεν υπάρχει σχέδιο γι’ αυτή την εξέγερση ουδόλως πρέπει να μας καθησυχάζει. Οι λύκοι του εθνικισμού (είτε αλβανικού είτε σερβικού) στην αναμπουμπούλα χαίρονται. Και η οργή των Κοσοβάρων τους δίνει μιας πρώτης τάξης ευκαιρία για να αναστήσουν παλιούς εφιάλτες…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 19.3.2004
