Το κλίμα που διαμορφώνεται από τα ΜΜΕ είναι το σύμπτωμα της πολυεπίπεδης κρίσης, στην οποία έχει μπει χρόνια η χώρα και απλώς τώρα σκάνε οι διάφορες «φούσκες».
Δεν ήταν καλή εβδομάδα για την κυβέρνηση, αυτή που πέρασε . Ξεκίνησε με καταγγελίες για διαφθορά και τέλειωσε με την παραίτηση ενός υφυπουργού. Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει την πρώτη μεγάλη και πολυεπίπεδη κρίση. Αυτή έχει πολλές πτυχές και δύο όψεις.
Η πρώτη όψη είναι η επικοινωνιακή. Το κλίμα για το κυβερνητικό στρατόπεδο δεν ήταν ποτέ χειρότερο. Τα κανάλια και οι εφημερίδες βοούν για καταγγελίες «γαλάζιων» εναντίων συντρόφων τους, για ιστορίες ανεργίας, ακρίβειας, ανέχειας κ.λπ., δημιουργώντας μια ασφυκτική πίεση στο κυβερνητικό στρατόπεδο.
Όσο κι αν φανεί περίεργο, αυτό είναι το μικρότερο από τα προβλήματα της κυβέρνησης. Στη χώρα της ρηχής πολιτικής ανάλυσης και των εύκολων εντυπωσιασμών, το κλίμα που διαμορφώνουν τα ΜΜΕ έχει, χρηματιστηριακού τύπου, διακυμάνσεις. Πριν από ένα μήνα «διαλυόταν» το ΠΑΣΟΚ, τώρα «διαλύεται» η Νέα Δημοκρατία. Ας μην αυταπατώμεθα: Το γαϊτανάκι του εντυπωσιασμού θα έχει συνέχεια. Μια δήλωση του κ. Βενιζέλου, μια αποστροφή του κ. Πάγκαλου και οι ομιλούσες κεφαλές των δελτίων θα αναλύουν νυχθημερόν τη δομική κρίση στο ΠΑΣΟΚ.
Το κλίμα, όμως, που διαμορφώνεται από τα ΜΜΕ είναι το σύμπτωμα της πολυεπίπεδης κρίσης, στην οποία έχει μπει χρόνια η χώρα και απλώς τώρα σκάνε οι διάφορες «φούσκες». Το βασικό πρόβλημα της κυβέρνησης είναι ότι στέκει αμήχανη μπροστά στη βαθιά κρίση, πολλές φορές διαχειρίζεται επικοινωνιακά τα συμπτώματα ενώ η ασθένεια προχωρά.
Ένα παράδειγμα: Αυτήν την εβδομάδα έσκασε το πρώτο μεγάλο «κανόνι» στο χώρο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Ήταν αναμενόμενο απ’ όλους. Όχι, φυσικά το επαπειλούμενο κλείσιμο του «Flash», αλλά το γεγονός ότι η αγορά των ΜΜΕ έχει δομηθεί στρεβλά, έχει φουσκώσει υπερβολικά κι απλώς κάποια στιγμή θα άρχιζε η δραματική καταστροφή. Γράφαμε από τούτη εδώ την εφημερίδα: «Δυστυχώς, η αγορά των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στην Ελλάδα κρύβει πολλές “Πάλκο” και περιμένουμε καρτερικά να δούμε πότε θα σκάσει η επόμενη ‘‘φούσκα” της ύστερης Μεταπολίτευσης.» («Τα παγόβουνα της ελληνικής δημοσιογραφίας», «Απογευματινή» 22.5.203). Αρχισε να σκάει και ουδείς -μήτε η ΕΣΗΕΑ, μήτε οι ιδιοκτήτες, μήτε η κυβέρνηση- δείχνουν να έχουν σχέδιο. Η μόνη αντίδραση που προτείνεται από το σώμα των δημοσιογράφων είναι τύπου Παβλόφ: Απεργία. Εναντίον ποίων και με αίτημα τι;
Όλοι γνωρίζαμε, επίσης, ότι οι επιχειρήσεις έντασης εργασίας στη χώρα έχουν «ημερομηνία λήξης». Έληξαν χωρίς κανείς να παρουσιάσει ένα συνεκτικό σχέδιο για την πολυσυζητημένη «μεταβιομηχανική κοινωνία». Οι εργαζόμενοι μένουν άκαμπτοι στα συνθήματα του παρελθόντος (κάτω τα χέρια από τα κεκτημένα), οι εργοδότες μένουν κολλημένοι στις πρακτικές του παρελθόντος (συμπίεση του κόστους εργασίας) και η κυβέρνηση συνεχίζει την πρακτική των προκατόχων της. Μοιράζει προγράμματα μιας χρήσης για ολιγόμηνη ανακούφιση των ανέργων.
Όλοι γνωρίζουμε πως η «φούσκα» που λέγεται πρωτεύουσα θα σκάσει. Δεν μπορεί μια χώρα να έχει το 50% του πληθυσμού και του παραγωγικού της δυναμικού συγκεντρωμένο σε λίγα τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ορατές και αόρατες δυσλειτουργίες σωρεύονται μέχρι του οριακού σημείου που στα μαθηματικά ονομάζεται «σημείο καταστροφής». Αυτό δεν σημαίνει αναγκαστικά κάτι χολιγουντιανά θεαματικό, αλλά μια ταχύτατη αποδόμηση του συστήματος με πολλές παράπλευρες απώλειες. Δεν ξέρουμε πότε θα σκάσει αυτή «φούσκα» και στα χέρια ποίων, αλλά ούτε εδώ φαίνεται σχέδιο για την επόμενη μέρα.
Να μιλήσουμε για την οικονομία; Εδώ η ραγδαία αποδόμηση του συστήματος είναι ορατή. Όχι μόνο από τα δημοσιονομικά, αλλά από την επενδυτική άπνοια και τη μειούμενη παραγωγικότητα. Όσο δε, περνά ο καιρός χωρίς να γίνονται οι απαιτούμενες και σε βάθος μεταρρυθμίσεις τόσο πιο επίπονες θα είναι οι λύσεις μετά. Να το πούμε αλλιώς: Κάθε εκσυγχρονισμός της οικονομίας που αποτυγχάνει -κυρίως λόγω ιδεοληπτικών αντιστάσεων- φέρνει πιο κοντά την ανάγκη ανάλγητων λύσεων. Π.χ. αν η «Ολυμπιακή» πουλιόταν στην ώρα της δεν θα υπήρχε σήμερα ο κίνδυνος να κλείσει.
Έλαχε και σ’ αυτήν την κυβέρνηση να διαχειριστεί μια πολυεπίπεδη και βαθιά κρίση. Σ’ αυτήν πρέπει να επικεντρώσει τις δυνάμεις της. Η άλλη,, που παίζεται καθημερινά στα κανάλια, είναι παράγωγη και γι’ αυτό ήσσονος σημασίας. Αν αρχίσει να θεραπεύεται η ασθένεια, οι φούσκες στο δέρμα θα εξαφανιστούν…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 9.10.2005
