Στην προ της τηλεόρασης εποχή, η πολιτική ζύμωση γινόταν με το ρυθμό της τυπογραφίας: στην ταχύτερη περίπτωση μέρα-μέρα. Στην εποχή των ηλεκτρονικών ΜΜΕ, γίνεται δευτερόλεπτο προς δευτερόλεπτο…
Σαν σήμερα, πριν από ένα χρόνο, οι Έλληνες συνέρεαν στις κάλπες για να δώσουν με μεγάλη διαφορά την εντολή στη Νέα Δημοκρατία, για να κυβερνήσει τη χώρα.
Πέρασε ήδη ένα έτος και κανείς -πλην, ίσως, κάποιων μελών του υπουργικού συμβουλίου – δεν αναρωτιέται: «Πότε κιόλας;».
Αντιθέτως, για τους περισσότερους Έλληνες αυτό το χρονικό διάστημα μοιάζει μεγαλύτερο. Φαίνεται ήδη στις δημοσκοπήσεις, μία κόπωση του εκλογικού σώματος από την κυβέρνηση και, παρά το γεγονός, ότι δεν την καρπώνεται το ΠΑΣΟΚ, η Νέα Δημοκρατία δεν πρέπει να εφησυχάζει.
Δίνονται διάφορες ερμηνείες για τις αιτίες της πτώσης εμπιστοσύνης, που απολαμβάνει η νέα κυβέρνηση.
Όλες είναι εν μέρει αληθείς. Και οι προσδοκίες ήταν υπερβολικά διογκωμένες, και λάθη χειρισμών έγιναν, και ολιγωρία υπήρξε για στην αντιμετώπιση διάφορων θεμάτων. Όμως, όλες αυτές οι ερμηνείες μαζί δεν μπορούν να αιτιολογήσουν τη δυσαρέσκεια, η οποία άρχισε να ανθίζει. Δηλαδή, όσα κι αν έκανε ή δεν έκανε η κυβέρνηση στον έναν αυτό χρόνο, δεν αιτιολογούν την εικόνα που έχει στις δημοσκοπήσεις. Υπάρχει κάτι βαθύτερο και στην ελληνική κοινωνία, το οποίο επιταχύνει τον πολιτικό χρόνο. Κι αυτό υπάρχει, ανεξαρτήτως ποιος κυβερνά.
Ας πάμε λίγο πριν από τις εκλογές, όταν έγινε η αλλαγή ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ. Μέσα σε δύο μόλις μήνες είδαμε το κλίμα να αντιστρέφεται δύο φορές. Στην αρχή υπήρξε ενθουσιασμός υπέρ ΠΑΣΟΚ και μετά βοηθούσης και της τροπολογίας Πάχτα, ξαναγύρισε ανάποδα. Παρά τις τότε γκρίνιες των Νεοδημοκρατών, η υπερπροβολή του κ. Παπανδρέου από τα ηλεκτρονικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΗΜΜΕ) συμπύκνωσε απότομα τον πολιτικό του χρόνο. Υπό φυσιολογική προβολή ο κ. Παπανδρέου θα διατηρούσε επί μακρότερον και πολύ περισσότερο την πρότερη εικόνα του. Η καταιγιστική προβολή όμως, τον καταβαράθρωσε με την ίδια ταχύτητα που τον εκτίναξε στα ύψη.
Τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ από τη φύση τους συμπυκνώνουν τον πολιτικό χρόνο. Η δίωρη καθυστέρηση στην αντίδραση για το «Σινούκ» είναι «αιώνας» για την τηλεόραση των έκτακτων δελτίων. Αυτό το Μέσο αναδεικνύει ταχύτατα κάποια ζητήματα και το ίδιο γρήγορα τα εξαντλεί. Στην προ της τηλεόρασης εποχή, η πολιτική ζύμωση γινόταν με το ρυθμό της τυπογραφίας: στην ταχύτερη περίπτωση μέρα-μέρα. Στην εποχή των ηλεκτρονικών ΜΜΕ, γίνεται λεπτό προς λεπτό, δευτερόλεπτο προς δευτερόλεπτο…
Ο συγγραφέας Τζέιμς Γκλέικ στο βιβλίο του «Faster: Η Επιτάχυνση Όλων των Πραγμάτων» (εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα», 2004) προχωρά βαθύτερα: «Οι κοινωνιολόγοι σε πολλές χώρες», γράφει, «έχουν ανακαλύψει ότι ο αυξανόμενος πλούτος και η καλύτερη εκπαίδευση δημιουργούν μία αίσθηση άγχους σχετικά με το χρόνο. Πιστεύουμε διαρκώς ότι έχουμε πολύ λίγο: Αυτός είναι ο Μύθος της εποχής μας. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε πνιγεί σε διάφορα νέα πράγματα, σε πληροφορία, σε ειδήσεις, στα παλιά και τα νέα παιχνίδια του πολύπλοκου πολιτισμού μας… Τα κύματα όλων των γεγονότων και επιλογών έρχονται και σκάνε μπροστά μας με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα…».
Έτσι η, ανεξαρτήτως χρώματος, ελληνική κυβέρνηση έχει αφενός, ανυπόμονους πολίτες που νιώθουν το άγχος του χρόνου (έχουν παραστάσεις και πληροφορία από το εξωτερικό, άρα συγκρίνουν), έχει να διαχειριστεί πολύπλοκη πραγματικότητα με πολλούς αυτόνομους παίκτες (ΜΜΕ, επιχειρήσεις, συνδικάτα, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις), έχει ταχύτατα ηλεκτρονικά ΜΜΕ και, ταυτόχρονα, έχει έναν εξαιρετικά δυσκίνητο κρατικό μηχανισμό, ο οποίος, μάλιστα, για να ξεκουνηθεί απαιτεί- πολλάκις- εντολή από την κορυφή.
Σε μία εποχή επιτάχυνσης των πάντων, ο εκτελεστικός βραχίονας των πολιτικών κινείται με τον αραμπά, οπότε το παιχνίδι οποιασδήποτε κυβέρνησης με αυτό το μεγάλο κράτος, είναι χαμένο από χέρι.
Φυσικά, σε όλο τον κόσμο οι κρατικοί μηχανισμοί υπολείπονται της ταχύτητας, με την οποία αλλάζει η πραγματικότητα. Στην Ελλάδα, όμως, η διαφορά είναι πολύ πιο έντονη, διότι εδώ το κράτος παρεμβαίνει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σε κάθε πτυχή της ζωής των πολιτών, με αποτέλεσμα το έλλειμμα να είναι διαρκώς εμφανές και οι πολιτικοί να το χρεώνονται άμεσα.
Γι’ αυτό θα κάνει λάθος η Νέα Δημοκρατία αν στηριχθεί στη θεωρία του οκταετούς πολιτικού κύκλου ή και η αντιπολίτευση στη θεωρία της «δεξιάς παρένθεσης». Σε έναν κόσμο ταχύτατων αλλαγών, με ένα μεγάλο και δυσκίνητο κράτος, μπορεί να πάμε σε περιόδους διαρκών παρενθέσεων και άλλων ανατροπών…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 7.3.2005
