Όταν ο (δικαίως ή αδίκως) κρινόμενος Αρχιεπίσκοπος είναι ταυτόχρονα κριτής, ή έστω επισκιάζει λόγω της θέσης του την διαδικασία κρίσης, στην εκκλησία θα μείνει μια άδικη σκιά ότι και πάλι «τα πράγματα κουκουλώθηκαν».
Πριν δύο χρόνια, όταν συζητείτο η υπόθεση εμπλοκής στελεχών του ΠΑΣΟΚ σε παράνομες χρηματιστηριακές πράξεις (με αποκορύφωμα το τζίρο των 21 δις δραχμών του κ. Νεονάκη) είχαμε δημοσιεύσει σ’ αυτή εδώ τη στήλη ένα άρθρο με τίτλο «Η πολιτική Αθωότητα» (Απογραφές 13.9.2003). Σ’ αυτό τονίζαμε ότι είναι διαφορετικό η δικονομική κατάκτηση του «τεκμηρίου αθωότητας» που ισχύει και πρέπει να ισχύει για όλους τους πολίτες, από το ζήτημα των πολιτικών ευθυνών. Γράφαμε τότε: «Είναι βασική αρχή του δικαίου το τεκμήριο αθωότητας. Σε υποθέσεις ποινικού χαρακτήρα όλοι οι πολίτες θεωρούνται αθώοι μέχρις αποδείξεως του εναντίου. Ακόμη και οι ύποπτοι. Ακόμη και όσοι ομολογούν. Το «τεκμήριο αθωότητας» δεν είναι κάτι θεόπεμπτο. Είναι μια εφεύρεση της δημοκρατικής κοινωνίας μας, επειδή ο πολίτης είναι ανίσχυρος μπροστά στους πανίσχυρους μηχανισμούς του κράτους. Δοκιμάσαμε άλλα πράγματα και είδαμε ότι τα προβλήματα που έλυναν ήταν περισσότερα από εκείνα που δημιουργούσαν.
» Σε θέματα πολιτικής ευθύνης όμως δεν υπάρχει τεκμήριο αθωότητας. Αντιθέτως: αν θέλαμε να χαριτολογούσαμε θα λέγαμε ότι υπάρχει «τεκμήριο πολιτικής ενοχής». Ο πολιτικός είναι ένοχος για οτιδήποτε κατηγορηθεί βάσιμα μέχρις αποδείξεως του εναντίου. Προσοχή! Μιλάμε μόνο για τις πολιτικές ευθύνες. Αν οι ευθύνες είναι και ποινικές και ξεκινήσει διαδικασία δικαστικής διερεύνησής τους τότε ο πολιτικός -όπως και κάθε πολίτης- έχει το τεκμήριο αθωότητας σε ότι αφορά όμως μόνο το ποινικό κομμάτι. Στο πολιτικό κομμάτι των ευθυνών είναι ένοχος μέχρι της αποδείξεως της αθωότητάς του.
» Για παράδειγμα: αν ξεκινήσει διαδικασία ποινικού ελέγχου για τον πρωθυπουργό (π.χ. για κλοπή), ως πολίτης πάει στο δικαστήριο έχοντας το τεκμήριο αθωότητας. Ως πολιτικός όμως παραιτείται έχοντας το τεκμήριο πολιτικής ενοχής.
» Βέβαια, ούτε το «τεκμήριο πολιτικής ενοχής» δεν είναι θεόπεμπτο. Είναι κι αυτό μια εφεύρεση της δημοκρατικής μας κοινωνίας (όχι θεσμοθετημένη όπως το «τεκμήριο αθωότητας» αλλά κατά πολιτικό έθιμο), επειδή τώρα οι διωκτικές αρχές είναι ανίσχυρες μπροστά στον πανίσχυρο πολιτικό. Δεν μπορούν πρακτικά οι υφιστάμενοι να ελέγξουν τον προϊστάμενο. Η διαδικασία ποινικού ελέγχου δυσκολεύει μόνο από την σκιά που αφήνει η ισχύς του πολιτικού. Πόσω μάλλον ότι ως άνθρωπος μπορεί να μπει στον πειρασμό αν επηρεάσει έμπρακτα τη διαδικασία προς όφελός του. Ο πολιτικός λοιπόν πρέπει να παραιτηθεί του αξιώματός του, να διαλευκανθεί η υπόθεση και μετά ως αθώος να συνεχίσει την καριέρα του.»
Τα ίδια ισχύουν και σήμερα με αφορμή τα σκάνδαλα στην εκκλησία. Το τεκμήριο ποινικής αθωότητας ισχύει για όλους όσους εμπλέκονται σ’ αυτή τη δυσώδη υπόθεση. Από τον κ. Απόστολο Βαβύλη μέχρι τον Αρχιεπίσκοπο κ. Χριστόδουλο. Στο ζήτημα όμως των (ας τις χαρακτηρίσουμε για την οικονομία του λόγου) «πολιτικών ευθυνών» πρέπει να ισχύσει το τεκμήριο της πολιτικής ενοχής.
Ο Αρχιεπίσκοπος υποσχέθηκε κάθαρση σε βάθος στην εκκλησία. Πιστεύω ότι τη θέλει. Ελπίζω ότι και οι δύο καταθέσεις των πρωταγωνιστών στη βρώμικη εκστρατεία του πατριαρχείου Ιεροσολύμων (οι οποίοι δήλωσαν απεσταλμένοι του Αρχιεπισκόπου) είναι ψευδείς. Φαντάζομαι ότι η κορυφή της εκκλησίας είναι άσπιλη όσων κατατίθενται και θρυλούνται. Το ερώτημα όμως είναι άλλο: Αφού η ιστορία αγγίζει πλέον (δικαίως ή αδίκως) τον κ. Χριστόδουλο, ποιος εγγυάται την κάθαρση; Όχι ως διαδικασία. Υποθέτω ότι κι αυτή θα είναι άψογη. Το πρόβλημα είναι ποιος θα εγγυηθεί την κάθαρση ως αποτέλεσμα: η αθωωτική απόφαση που (πιστεύω, ελπίζω, φαντάζομαι, υποθέτω) θα βγει από πόσους θα γίνει πιστευτή;
Όταν ο (δικαίως ή αδίκως) κρινόμενος είναι ταυτόχρονα κριτής, ή έστω επισκιάζει λόγω της θέσης του την διαδικασία κρίσης, στην εκκλησία θα μείνει μια άδικη σκιά ότι και πάλι «τα πράγματα κουκουλώθηκαν».
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 13.2.2005
