Ο προηγούμενος συντηρητισμός -όσο κι αν τον απεχθάνονται κάποιοι- ήταν συνεπής. Ηταν συντηρητισμός εντός κι εκτός της οικίας των οπαδών του. Ο νέος συντηρητισμός, είναι συντηρητισμός ευκαιρίας.
Ο Μπιλ Ο’ Ράιλι είναι εικόνισμα και μια εξέχουσα φωνή των συντηρητικών στις ΗΠΑ. Κεντρικός σχολιαστής του Fox News, αρθρογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός δεν μασάει τα λόγια του. Ακόμη και σε ζητήματα που δεν άπτονται άμεσα της πολιτικής, στηλιτεύει όλες τις ανήθικες κατ’ αυτόν συμπεριφορές. Oταν, για παράδειγμα πριν από μερικούς μήνες δημοσιεύτηκε η είδηση ότι η έφηβη Τζέιμι Λιν Σπίαρς (αδελφή της γνωστής τραγουδίστριας Μπρίτνεϊ) ήταν έγκυος ο «παραδοσιακός», όπως αυτοχαρακτηρίζεται Ο’ Ράιλι ήταν καταιγιστικός: «Το φταίξιμο», είπε στο δελτίο του Fox News, «είναι αποκλειστικά του πατέρα και της μητέρας της έφηβης, οι οποίοι προφανώς δεν μπορούν να ελέγξουν καθόλου το παιδί τους.» Στο φόντο της οθόνης υπήρχαν οι φωτογραφίες των γονέων της μικρής Τζέιμι Λι με την επιγραφή «Pinheads» (=μικρόνοες, ηλίθιοι).
Ο ίδιος σχολιαστής ξεσπάθωσε και πάλι με αφορμή την εγκυμοσύνη της νεαρής κόρης της υποψήφιας αντιπροέδρου των ΗΠΑ Σάρα Πέιλιν. Μόνο που άλλαξε ριζικά τη θέση του: «η εγκυμοσύνη των εφήβων κοριτσιών είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια οικογένειες στις ΗΠΑ. Πολλοί Αμερικανοί θα κρίνουν την κυβερνήτη Πέιλιν από την προσωπική της υπόθεση, αλλά από τη στιγμή που το κράτος δεν υποχρεούται να στηρίξει οικονομικά τη μητέρα, τον πατέρα ή το παιδί που θα γεννηθεί, τότε είναι καθαρά προσωπικό τους θέμα».
Ενα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι του ρεπουμπλικάνου γερουσιαστή Νταν Μπάρτον, ο οποίος υπήρξε ένας από τους σφοδρότερους πολέμιους του Μπιλ Κλίντον. Ο υπερσυντηρητικός γερουσιαστής της Ιντιάνα δεν είχε διστάσει να αποκαλέσει τον Αμερικανό πρόεδρο «απόβρασμα» για την ανάρμοστη σχέση του τελευταίου με την υπάλληλο του Λευκού Οίκου Μόνικα Λεβίνσκι. Αυτά μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1998, όταν μετά από δημοσιογραφική έρευνα αναγκάστηκε να ομολογήσει ότι είναι πατέρας ενός εξώγαμου παιδιού. Στη συνέντευξη Τύπου ζήτησε από τα ΜΜΕ «να πάψουν να ασχολούνται με την προσωπική του ζωή».
Το πρόβλημα με τους νέους συντηρητικούς συνίσταται στο ότι είναι συντηρητικοί μόνο για τους άλλους. Οι παλιοί διέθεταν μια ελάχιστη τσίπα. Ντρεπόταν αν όσα κήρυσσαν ερχόταν σε αντίθεση με όσα έκαναν. Οι νέοι συντηρητικοί γίνονται προοδευτικοί για τα του οίκου τους, ενώ φωνασκούν για την ανηθικότητα των προοδευτικών. Ζητούν το δικαίωμα της επιλογής για τα δικά τους παιδιά, αλλά αρνούνται το δικαίωμα της επιλογής για παιδιά των άλλων. Ή, για να έρθουμε στα δικά μας, ζητούν να κρίνουν ως πολιτικοί ακόμη και τον συγχρωτισμό των πολιτικών τους αντιπάλων με επιχειρηματίες (ποιος θυμάται ότι ο κ. Τσουκάτος έφυγε από το γραφείο του πρώην πρωθυπουργού μετά από καταγγελίες ότι πέρασε κάποιες μέρες σε κότερο επιχειρηματία;) αλλά να κρίνονται ως πολίτες σε ό,τι αφορά τη δική τους επιχειρηματική δραστηριότητα ή των συζύγων τους.
Σε μια από τις τελευταίες εμφανίσεις της, η Σάρα Πέιλιν -που τόσο συγκίνησε τις μεσοδυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ αλλά και της Ελλάδος- δήλωσε προς τα ΜΜΕ: «Η εγκυμοσύνη της κόρης μου είναι μια προσωπική της επιλογή και ζητώ να τη σεβαστείτε». Σωστό, μόνο που η ίδια παλεύει και έχει δηλώσει ότι θα κάνει ό,τι μπορεί για να ανατρέψει προηγούμενη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου που επιτρέπει σε άλλες κόρες, άλλων γονιών να έχουν επιλογή.
Πριν από μερικούς μήνες εν συγχορδία οι ρεπουμπλικάνοι έψεγαν την κ. Χίλαρι Κλίντον διότι κάποια στιγμή διαμαρτυρήθηκε για τις σεξιστικές επιθέσεις που δεχόταν. Η ίδια Σάρα Πέιλιν -άγνωστη τότε κυβερνήτης- δήλωνε σε ένα τηλεοπτικό σταθμό της Αλάσκα: «Οταν ακούω τέτοιες δηλώσεις (σ.σ.: αναφέρεται στη Χίλαρι Κλίντον που ζήτησε να μην την κρίνουν διαφορετικά από τους άνδρες συναδέλφους της) από μια γυναίκα υποψήφια για την προεδρία, ότι δέχεται υπερβολική κριτική επειδή είναι γυναίκα ή επειδή μπαίνει στο μικροσκόπιο κάθε δραστηριότητά της, αυτό δεν βοηθά καθόλου εμάς τις γυναίκες… Εμείς οι γυναίκες πρέπει να αποδεικνύουμε ότι είμαστε υπεράνω τέτοιων κριτικών». Μερικούς μήνες μετά τα στελέχη της προεκλογικής τους καμπάνιας κατηγορούσαν για σεξισμό τα ΜΜΕ, επειδή εξέταζαν (όπως έκαναν και με την Κλίντον) κάθε πτυχή της ζωής της. Η Νάνσι Πφοτενάουερ (από τα βασικά στελέχη της καμπάνιας του Μακέιν) μιλώντας στο κανάλι Fox διαμαρτυρήθηκε για τις ερωτήσεις που έγιναν στην Σάρα Πέιλιν πριν πάρει το χρίσμα (π.χ. «αν έχει εξώγαμο παιδί», «αν έχει πληρώσει ποτέ για σεξ»). «Οι ερωτήσεις που έγιναν στην Πέιλιν με προσβάλουν ως γυναίκα», είπε, μόνο που ξέχασε να σημειώσει ότι αυτές οι ερωτήσεις δεν ετέθησαν από τα ΜΜΕ, αλλά άνδρες του επιτελείου του Μακέιν στο πλαίσιο της συνέντευξης που έκαναν με σκοπό να ελέγξουν το παρελθόν της πριν πάρει το χρίσμα.
Υπήρξε μια έξυπνη επικοινωνιακή τακτική των νέων συντηρητικών στις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία μάλιστα μεταλαμπαδεύτηκε σε όλο τον κόσμο. Ενώ οι ίδιοι απαξίωσαν, όχι μόνο συμπεριφορές, αλλά και πολιτικές θέσεις με βάση την ηθική ακεραιότητα που πιστεύουν ότι πρέπει να διέπουν τους πολιτικούς, για τον εαυτό τους επιφυλάξαν τα επιχειρήματα των αντιπάλων τους. Τα ζητήματα οικογενειακής ηθικής είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: ενώ απαξιώνεται με ηθικούς όρους η πολιτική θέση για την ελευθερία επιλογής της γυναίκας, όταν το πρόβλημα φτάνει στο σπίτι τους μεταπηδούν στη θέση των αντιπάλων τους ότι πρόκειται για «προσωπικό θέμα», το οποίο οι αντίπαλοι οφείλουν να σεβαστούν με βάση τη δική τους ηθική.
Το μεγαλοφυές αυτής της τακτικής είναι ότι δουλεύει: ουδείς δημοκρατικός μπορεί να ψέξει τη Σάρα Πέιλιν για ελλιπή γονεϊκή φροντίδα που είχε ως αποτέλεσμα την εγκυμοσύνη της κόρης της, αλλά οι συντηρητικοί μπορούν να ψέγουν όλους τους άλλους για την έλλειψη αυτής της φροντίδας.
Το αστείο είναι ότι αυτή η τακτική της διπλής ηθικής δεν χρησιμοποιεί επιχειρήματα μόνο από τον αριστερό ή όπως αυτοχαρακτηρίζεται «προοδευτικό» χώρο και δεν περιορίζεται στα ζητήματα οικογένειας, όπου εκ των πραγμάτων όλα μπορούν να συμβούν. Χρησιμοποιεί επιχειρήματα και από τον φιλελεύθερο χώρο. Η άμυνα του Αμερικανού αντιπροέδρου Ντικ Τσένι για τους δεσμούς του με τη «Χαλιμπάρτον», μια εταιρεία που πήρε τη μερίδα του λέοντος στην ανοικοδόμηση του Ιράκ, ήταν «μην ποινικοποιείτε την επιχειρηματικότητα».
Ο προηγούμενος συντηρητισμός -όσο κι αν τον απεχθάνονται κάποιοι- ήταν συνεπής. Ηταν συντηρητισμός εντός κι εκτός της οικίας των οπαδών του. Εγκαταλείφθηκε από πολλούς διότι η ίδια η ζωή απέδειξε τα αδιέξοδά του. Δηλαδή και στα καλύτερα σπίτια, οι κόρες κάποιων συντηρητικών έμεναν έγκυες με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να αλλάξουν τον τρόπο θεώρησης των πραγμάτων. Ο νέος συντηρητισμός, είναι συντηρητισμός ευκαιρίας: αφενός δεν έχει τις ευγενείς ρίζες του παλιού και αφετέρου έχει διπλά μέτρα και σταθμά.
Ιnfo
-Δημήτρης Δημητράκος, Κοσμάς Ψυχοπαίδης, Ronald Meinardus κ.ά., «Συντηρητισμός, φιλελευθερισμός, σοσιαλισμός», εκδ. Εστία
-Paul Krugman, «Η συνείδηση ενός προοδευτικού», εκδ. Πόλις
-Στέφανος Δημητρίου, «Ηθική και πολιτική», εκδ. Πόλις
-Ευάγγελος Παπανούτσος, «Νόμος και Αρετή» εκδ. Δωδώνη
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 14.9.2008
