Το 6ο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας ήταν πανηγυρικό. Είχε λάμψη και ενθουσιασμό. Δεν θα μείνει όμως στην ιστορία. Δεν συζητήθηκαν σε βάθος πολιτικές, δεν αγγίχτηκαν καν τα μεγάλα ζητήματα που πρέπει να είναι αντικείμενο κάθε συνεδρίου.
«Δημοκρατία είναι το όνομα που δίνουμε στον κόσμο όταν τον χρειαζόμαστε».
Μαρκησία Arman de Caillavet (1844-1910)
Τα αποκαλούμενα από την Αριστερά «αστικά κόμματα» δεν είχαν καμιά παράδοση εσωκομματικών διαδικασιών. Προδικτατορικά και η Δεξιά παράταξη και τα κεντρώα κόμματα ήταν περισσότερο συνασπισμοί πολιτικών προσωπικοτήτων με τους αντίστοιχους κομματάρχες τους και όχι μαζικά κόμματα με θεσμοθετημένες διαδικασίες. Την πρώτη περίοδο της μεταπολίτευσης η Νέα Δημοκρατία λόγω αφενός έλλειψης εμπειρίας και αφετέρου της καταλυτικής επίδρασης του ιδρυτή της παρέμεινε ένα κόμμα στα χαρτιά. Είχε μεν όργανα και διαδικασίες αλλά η παραγωγή ιδεολογίας όπως και στελεχών συνέχιζε να γίνεται από το κράτος.
Μετά το 1981 η έλλειψη ενός παρεμβατικού κόμματος φάνηκε ξεκάθαρα. Τότε η Νέα Δημοκρατία δεν έχασε τις εκλογές, αλλά χάνοντας το κράτος έχασε και τον μηχανισμό παραγωγής στελεχών όπως και συνεκτικής ιδεολογίας. Αυτή η έλλειψη ήταν ένας από τους παράγοντες που η κεντροδεξιά στη χώρα έμεινε πολλά χρόνια εκτός εξουσίας. Ήταν κι ένας από τους παράγοντες που έχασε πρόωρα την εξουσία το 1993. Η Ν.Δ. ξεκίνησε ως κόμμα κυβερνητικό, αλλά παρέμεινε επί μακρόν τέτοιο. Τα στελέχη της έβλεπαν (και πολλοί ακόμη βλέπουν) την κυβέρνηση ως μοναδικό στόχο, αλλά και ως μόνο μηχανισμό παρέμβασης στην κοινωνία.
Στα 23 χρόνια όμως που πέρασαν η Νέα Δημοκρατία ξεκίνησε -με άλματα και πισωγυρίσματα- να φτιάχνει κόμμα. Άρχισε να παρεμβαίνει στους μαζικούς χώρους, να αφουγκράζεται την κοινωνία, συζητά την ταυτότητά της να δημιουργεί πολιτική. Το κόμμα με μεγάλη καθυστέρηση άρχισε να γίνεται πολιτικό υποκείμενο. Χρειάζεται να γίνουν πολλά ακόμη, αλλά η διαδικασία είναι εν εξελίξει…
Απ’ όσο δείχνουν όμως τα πράγματα η Ν.Δ. δεν απέβαλε μια βασική ασθένεια όλων των κομμάτων εξουσίας. Τον κυβερνητισμό, μια παθογένεια που θέλει οτιδήποτε κομματικό να υποτάσσεται στις ανάγκες της διακυβέρνησης. Ένα σύμπτωμα αυτής της ασθένειας είδαμε χθες και στην συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής για την εκλογή των κοινοβουλευτικών μελών του νέου Πολιτικού Συμβουλίου. Προκρίθηκε η δια βοής εκλογή των επτά μελών του, διότι -όπως εξομολογήθηκε στέλεχος του κόμματος- «δεν θα ήταν και πολύ καλή η εικόνα της κυβέρνησης αν κορυφαίοι υπουργοί διαγκωνιζόταν για την σειρά κατάταξής τους».
Αυτή η απάντηση εμπεριέχει κάποιο δίκιο, αλλά αυτό είναι έλασσον. Κατ’ αρχήν καταργεί έμμεσα το δόγμα Καραμανλή ότι «το κόμμα δεν κρατικοποιείται». Αν οδηγός για τις διαδικασίες στο κόμμα είναι η εικόνα ή η αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης τότε προς τι οι εξαγγελίες για χωρισμό κυβέρνησης κόμματος;
Δεύτερον: το κόμμα είναι μια θεσμοθετημένη έκφραση της κοινωνίας. Η σύνθεση των οργάνων του (έστω με στρεβλώσεις) αντικατοπτρίζουν ανάγκες, πόθους, θέσεις, ζητήματα κ.λ.π. του λαού που αγωνίστηκε ή ψήφισε το κυβερνών κόμμα. Η σειρά κατάταξης στην εκλογή (παρά -να το επισημάνουμε και πάλι- τις στρεβλώσεις) εμπεριέχει και σοβαρά πολιτικά μηνύματα που χάθηκαν στη βοή της ψηφοφορίας.
Τρίτον: ακόμη και οι αρνητικές παρενέργειες μια δημοκρατικής διαδικασίας εμπεριέχουν θετικά στοιχεία. Τα κόμματα σφυρηλατούν την ταυτότητά τους μέσα από συγκρούσεις, διαφωνίες, ακόμη και προσωπικές στρατηγικές. Οι τελευταίες αντιμετωπίζονται δια του «πολιτικού κραξίματος» κι όχι δια της ακύρωσης των δημοκρατικών λειτουργιών. Οι διαφανείς κομματικές διαδικασίες παιδεύουν και κατά την νεοελληνική απόδοση του όρου, αλλά και κατά την αρχαιοελληνική. Δίνουν πολύτιμα μαθήματα δημοκρατίας στον στελεχιακό μηχανισμό.
Τέταρτον και κυριότερο: Η ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας δεν πρέπει να φοβάται το κόμμα της, ούτε καν τις συγκρούσεις μέσα σ’ αυτό. Μέσα απ’ αυτές θα γίνει καλύτερο. Εξάλλου πιο παραγωγική περίοδος του ΠΑΣΟΚ (παρά τις ελλείψεις της) ξεπήδησε μετά από μια μεγάλη σύγκρουση στο συνέδριο του 1996.
Το 6ο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας ήταν πανηγυρικό. Είχε λάμψη και ενθουσιασμό. Δεν θα μείνει όμως στην ιστορία. Δεν συζητήθηκαν σε βάθος πολιτικές, δεν αγγίχτηκαν καν τα μεγάλα ζητήματα που πρέπει να είναι αντικείμενο κάθε συνεδρίου. Απέκτησε σκιές στις διαδικασίες διότι προκρίθηκαν τα μικρά σε σχέση με τα μεγάλα. Μπορεί όμως να αποτελέσει αφετηρία συζήτησης. Κι αυτό θα είναι κέρδος όχι μόνο για την παράταξη, αλλά και για την χώρα…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 31.7.2004
