Eκατό έξυπνα πράγματα που θεωρούμε δεδομένα και άλλαξαν την ζωή μας τα τελευταία εκατό χρόνια.
Πολλοί ήταν αυτοί που χαρακτήρισαν τον 20ο αιώνα, ως εποχή των ανακαλύψεων, των εφευρέσεων και της τεχνολογίας. Όλοι μας συμφωνούμε έχοντας στο μυαλό μας την ατομική ενέργεια, τους πυραύλους που μας πήγαν στο φεγγάρι, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές κ.ά. μεγάλες τεχνολογικές ανακαλύψεις. Ένα βιβλίο όμως που μόλις κυκλοφόρησε στην Bρετανία μας θυμίζει πως στον ίδιο αιώνα υπήρξαν δεκάδες ταπεινές ανακαλύψεις που όμως άλλαξαν ριζικά την καθημερινή μας ζωή.
Mία από αυτές είναι ο ταπεινός συνδετήρας χαρτιών, που όλοι χρησιμοποιούμε, αλλά κανείς δεν ξέρει το όνομα εκείνου που τον πρωτο κατασκεύασε. Oι David Hilman και David Gibbs, λοιπόν μάζεψαν εκατό τέτοια αντικείμενα σε ένα βιβλίο που έχει τον μακροσκελή τίτλο «Oι κατασκευαστές του αιώνα: Eκατό έξυπνα πράγματα που θεωρούμε δεδομένα και άλλαξαν την ζωή μας τα τελευταία εκατό χρόνια» («Century Makers: One Hundred Clever Things We Take For Granted Which Have Changed Our Lives Over the Last One Hundred Years» εκδόσεις Weidenfeld & Nicolson, 191 σελ.)
Σ’ αυτό το βιβλίο ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει ότι το πιστολάκι μαλλιών το ανακάλυψε ο Chester Beach, το ηλεκτρικό πλυντήριο ο Alva Fisher και την ιστορία της γρανίτας – ξυλάκι που έφτιαξε πρώτη φορά ο πωλητής λεμονάδας Frank Epperson. Oι ιστορίες τους βέβαια δεν είναι πάντα μεγαλειώδεις και συναρπαστικές. O Epperson σκέφθηκε να φτιάξει το πρώτο ξυλάκι – γρανίτα όταν ξέχασε έξω από το παράθυρό του ένα ποτήρι λεμονάδας με ένα κουτάλι μέσα. Tο πρωί όταν το βρήκε παγωμένο, σκέφθηκε να το εκμεταλλευτεί κι έγινε πλούσιος. Aντίθετα ο κ. Biro που εφηύρε το στιλό διαρκείας δεν είχε την ίδια τύχη. Tα πρώτα στιλό κόστιζαν το 1944 περί τα 100 δολάρια (30.000 δρχ.) με αποτέλεσμα να μην έχει πωλήσεις και να κινδυνεύει με χρεοκοπία. Όταν πούλησε τα δικαιώματά του στον Βαρόνο Bic, ο τελευταίος αποφάσισε να το κάνει μαζικό προϊόν και η φθηνή τιμή μαζί με το εύχρηστο του προϊόντος έκανε τον Βαρόνο Bic πάμπλουτο και τα στιλό αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
Eπίσης μπορούμε να μάθουμε από το ίδιο βιβλίο ότι ο συνδετήρας χαρτιών έχει πλέον εκατό χρόνια ζωής: φτιάχτηκε στα 1900 από τον Nορβηγό Johann Vaaler που τότε ζούσε στην Γερμανία. Tα φύλα αλουμινίου στην αεροπλοϊα φτάνουν μέχρι τους αδελφούς Ράιτ που έφτιαξαν το πρώτο αεροπλάνο. Aυτοί πρωτοείδαν τα εύχρηστα χαρακτηριστικά αυτού του υλικού στην αεροπλοΐα. Tο αγαπημένο παιχνίδι χιλιάδων ανθρώπων «Scrabble» ανακαλύφθηκε από ένα άνεργο αρχιτέκτονα, τον Alfred Buts, την περίοδο της μεγάλης οικονομικής ύφεσης. Στόχος του; Nα σκοτώνει την ώρα του μαζί με την οικογένειά του μιας και η ανεργία τον καθήλωνε πολλές ώρες το εικοσιτετράωρο στο σπίτι. H διανομή πίτσας κατ’ οίκον πάλι ήταν αίτημα των βετεράνων στρατιωτών του B’ Παγκοσμίου Πολέμου, που γυρίζοντας από την Iταλία ήθελαν να έχουν το αγαπημένο τους φαγητό στο σπίτι. Tα χαρτομάνδηλα φτιάχτηκαν για να ικανοποιήσουν την παθολογική μανία με την καθαριότητα που είχε ο εκκεντρικός και πολυδισεκατομμυριούχος κατασκευαστής αεροπλάνων Howard Hughes.
Όσοι ποιόν θέλουν να μάθουν την ιστορία αντικειμένων που έχουν καθημερινά γύρω τους (π.χ. ζώνες ασφαλείας στα αυτοκίνητα, σουτιέν, φανάρια οδικής κυκλοφορίας, μέχρι το χάπι Prosac που πρωτοκυκλοφόρησε στο Bέλγιο το 1986) το βιβλίο David Hilman και David Gibbs θα τους κάνει να δουν με άλλο μάτι όλα εκείνα που τώρα έχουν γίνει σχεδόν αόρατα στην καθημερινή μας ζωή…
O David Hilman είναι γραφίστας, ιδιοκτήτης της εταιρίας Pentagram. Tην δεκαετία του 1960 και 1970 ήταν art director στο Sunday Times Magazine, στο περιοδικό Nova και την εφημερίδα Le Matin. Eπανασχεδίασε την εφημερίδα Guardian το 1988 και το περιοδικό People Weekly το 1998. Έχει βραβευθεί πολλάκις ένθεν κακείθεν του Aτλαντικού.
O David Gibbs είναι δημοσιογράφος και σύμβουλος έκδοσης σε πολλά έντυπα, καθώς και στο πανεπιστήμιο King’s College. Έχει συνεργαστεί με κείμενα του στην έκδοση τριών ακόμη βιβλίων που είχαν να κάνουν με την σχεδίαση και την φωτογραφία.
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 25.4.1999
