Η δικαιολογία των αρχών για προσαγωγές ατόμων που δείχνουν δελτία ταυτότητας είναι ότι ο χώρος στον οποίο εκινούντο οι προσαχθέντες είναι περιοχή υψηλής εγκληματικότητας. Μόνο που αυτό, σύμφωνα με τον «Συνήγορο του Πολίτη» είναι παράνομο.
Σε περιόδους διόγκωσης της εγκληματικότητας οι πολίτες συνηθίζουν να κλείνουν τα μάτια στις παραβιάσεις δικαιωμάτων των πολιτών πιστεύοντας εσφαλμένα ότι έτσι καταπολεμείται η μάστιγα. Η παραβατικότητα αυτή σπάνια βλέπει το φως της δημοσιότητας -μόνο σε ακραίες περιπτώσεις π.χ. ξυλοδαρμός των πολιτών- αλλά όπως δείχνει το τελευταίο πόρισμα του «Συνηγόρου του Πολίτη» είναι διαδεδομένη. Κυρίως σε ότι έχει να κάνει με τις προσαγωγές σε αστυνομικά τμήματα για «εξακρίβωση στοιχείων» και «αστυνομικών ερευνών».
Η συνήθης δικαιολογία των αρχών για προσαγωγές ατόμων ακόμη κι εκείνων που δείχνουν δελτία ταυτότητας είναι ότι ο χώρος στον οποίο εκινούντο οι προσαχθέντες είναι περιοχή υψηλής εγκληματικότητας. Μόνο που αυτό, σύμφωνα πάντα με τον «Συνήγορο του Πολίτη» είναι παράνομο:
«Ο υψηλός βαθμός εγκληματικότητας σε συγκεκριμένο δημόσιο χώρο», αναφέρει η βαρυσήμαντη έκθεση «επιτρέπει, προφανώς, την πύκνωση της αστυνόμευσης αυτού και την επέμβαση εφ’ όσον αναφύεται η παραμικρή εξατομικευμένη ένδειξη, όχι όμως και την αντιμετώπιση όλων των παρατυχόντων πολιτών ως εκ προοιμίου υπόπτων… Το άρθρο 74 παρ. 15 περίπτ. θ΄ π.δ. 141/91 ορίζει ότι το αρμόδιο όργανο “οδηγεί στο αστυνομικό κατάστημα για εξέταση άτομα τα οποία στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους ή τα οποία, εξαιτίας του τόπου, του χρόνου, των περιστάσεων και της συμπεριφοράς τους δημιουργούν υπόνοιες διάπραξης εγκληματικής ενέργειας”. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, η επίδειξη δελτίου αστυνομικής ταυτότητας θα έπρεπε, κατ’ αρχήν, ν’ απαλλάσσει τον ελεγχθέντα από το ενδεχόμενο προσαγωγής για πρόσθετη εξακρίβωση στοιχείων…
»Ο παγίως επαναλαμβανόμενος ισχυρισμός, ότι «η επίδειξη του Δελτίου Αστυνομικής Ταυτότητας δεν ήταν στοιχείο ικανό ώστε να αποκλείσει εκ προοιμίου το γεγονός ότι κάποιος δεν εδιώκετο», αληθεύει μεν, πλην όμως δεν αποτελεί επαρκές επιχείρημα, δεδομένου ότι η διοίκηση (και όχι ο πολίτης) φέρει το βάρος της αποδείξεως για τη συνδρομή στοιχείων που θεμελιώνουν περιορισμό ατομικού δικαιώματος.»
Κάποιοι μπορεί να δυσανασχετήσουν μ’ αυτή την απόφαση. Αυτό είναι λάθος γιατί η παραβατικότητα κάποιων πολιτών δεν διορθώνεται με παράβαση των νόμων από τις αρχές. Όλες οι διατάξεις προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών προέρχονται από την εμπειρία: δοκιμάσαμε τον αστυνομικό χωρίς κανόνες και είδαμε ότι τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν ήταν περισσότερα απ’ αυτά που λύθηκαν. Γι’ αυτό και η κοινωνία αποφάσισε να νομοθετήσει. Καιρός είναι το υπουργείο Δημόσιας Τάξης να αρχίσει να τους εφαρμόζει τους κανόνες δικαίου…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 15.7.2003
